Trzydziestu czterech naukowców z osiemnastu ośrodków podjęło się badań nad psylocybiną – głównym psychoaktywnym składnikiem niektórych grzybów. Okazuje się, że już niewielkie dawki tego związku mogą pomóc pacjentom cierpiącym na ciężkie zaburzenia depresyjne.
Rośnie liczba dowodów wskazujących na korzystne działanie psylocybiny u osób cierpiących na depresję. Badania z 2021 roku sugerowały nawet, że związek ten, w połączeniu z terapią psychologiczną, jest tak samo skuteczny w walce z depresją, co wiodące środki antydepresyjne (więcej na ten temat w tekście: Psylocybina działa równie dobrze jak leki antydepresyjne). Naukowcy z Yale wykazali, że już pojedyncza dawka psylocybiny podana myszom wywołała natychmiastowy wzrost połączeń między neuronami, co może wyjaśniać antydepresyjne działanie tego związku (więcej w tekście: Psylocybina może pomóc w odbudowaniu utraconych połączeń między neuronami). Z kolei badacze z Johns Hopkins University School of Medicine ustalili, że korzystne efekty antydepresyjnej terapii wspomaganej psylocybiną mogą utrzymać się nawet przez rok od zakończenia leczenia (więcej w tekście: Psylocybina w leczeniu depresji. Korzystne skutki widoczne nawet rok po terapii).
W nowych badaniach zespół naukowców z różnych instytucji ustalił, że 25 mg psylocybiny podawanej przy wsparciu psychologicznym może bardzo szybko zredukować objawy stresu oraz poprawić zdolności psychospołeczne, które uległy zaburzeniu na skutek depresji. Badanie przeprowadzono w jedenastu ośrodkach i wzięło w nim udział 104 osoby. Uczestnicy otrzymali albo pojedynczą dawkę psylocybiny, albo 100 mg niacyny - w grupie kontrolnej. Wyniki terapii oceniano do 43 dni po przyjęciu środka.
Opis i rezultaty badań ukazały się w czasopiśmie „Journal of the American Medical Association” (DOI: 10.1001/jama.2023.14530).
Związek występujący w niektórych grzybach już osiem dni po podaniu pozytywnie wpływał na stan osób z ciężkimi zaburzeniami depresyjnymi takimi jak obniżenie nastroju, utrata zainteresowań, ogromny smutek, napięcie, znużenie, brak poczucia własnej wartości, zaburzenia snu, zahamowanie łaknienia, poczucie winy, pesymistyczne myśli i myśli samobójcze. Uczeni zaobserwowali też poprawiające się wyniki w pracy i zwiększone kontakty społeczne oraz rodzinne.
Podanie psylocybiny wiązało się z poprawą niemal wszystkich wskaźników branych pod uwagę przy leczeniu depresji, co z kolei przekładało się na ogólną jakość życia chorych. Nie zaobserwowano u nich przytępienia emocjonalnego, które często jest skutkiem ubocznym zażywania standardowych leków przeciwdepresyjnych.
Obecnie przepisywane środki nie działają w około 30 proc. przypadków. Dwie trzecie pacjentów może odczuć pozytywne skutki leczenia dopiero po wielu miesiącach, a średni wskaźnik nawrotów choroby w ciągu roku od remisji wynosi ponad 50 proc.
Lekarze często przepisują wiele różnych leków i z czasem je zmieniają. Strategia ta nieumyślnie naraża pacjentów na okresy przystosowawcze do nowych substancji i objawy odstawienia po poprzednich. W przypadku środków przeciwdepresyjnych (w porównaniu z innymi rodzajami leków) zwiększa się szansa na wystąpienie zespołu odstawiennego, w tym zawrotów i bólu głowy, nudności, lęków, myśli samobójczych i bezsenności.
Badania z ostatnich lat sugerują, że substancja pochodząca z grzybów wywołuje szybką i trwałą reakcję antydepresyjną oraz nie wywołuje negatywnych skutków ubocznych. Jednak eksperci podkreślają, że niezbędne są dalsze eksperymenty z udziałem większej liczby osób.
Już we wcześniejszych pracach wykazano, że leczenie psychiatryczne wspomagane psylocybiną znacząco łagodzi stany lękowe oraz depresję.
Podobnie jak zwykłe leki przeciwdepresyjne, substancja czynna zawarta w grzybach działa na szlaki serotoninowe w naszych mózgach. Badania na gryzoniach wykazały, że psylocybina wiąże się z receptorem serotoninowym zwanym 5-hydroksytryptaminą typu 2A, który jest częścią łańcucha reakcji biochemicznych związanych z depresją. Podczas gdy leki antydepresyjne mogą prowadzić do pewnego rodzaju emocjonalnego otępienia, psylocybina wydaje się działać odwrotnie: związek z grzybów wydaje się zwiększać połączenia emocjonalne, ale mechanizmy działania psylocybiny pozostają nadal niejasne.
Źródło: Science X Network, fot. Workman/ Wikimedia Commons/ CC BY-SA 3.0
