W Holandii odkryto nowy wariant wirusa HIV, który wydaje się powodować szybszą progresję choroby. Bez leczenia wariant VB przyspiesza rozwój infekcji do AIDS, jednak naukowcy zapewniają, że obecne terapie są skuteczne również przeciwko nowemu wariantowi.
HIV, czyli ludzki wirus niedoboru odporności, infekuje i niszczy komórki odpornościowe posiadające receptor CD4 na swojej powierzchni, powodując gwałtowny spadek ich liczby, a wraz z nimi także spadek odporności. Nieleczona infekcja postępuje i prowadzi do śmiertelnej choroby - AIDS. U osób zakażonych nowo odkrytym wariantem HIV, zwanym wariantem VB, liczba komórek z CD4 spada dwa razy szybciej, niż u osób zakażonych blisko spokrewnionymi szczepami HIV.
Bez leczenia, infekcje wariantem VB prawdopodobnie rozwinęłyby się do AIDS średnio w ciągu dwóch do trzech lat od postawienia diagnozy. Rozpoznane dotąd wersje wirusa prowadzą do choroby w ciągu 6-7 lat od diagnozy.
- Stwierdziliśmy, że osoby w wieku 30 lat zakażone nowym wariantem w ciągu dziewięciu miesięcy od diagnozy mogą mieć już AIDS. Postęp choroby jest jeszcze szybszy u osób starszych – mówi główny autor badań opublikowanych w „Science” (DOI: 10.1126/science.abk1688) Chris Wymant z Uniwersytetu w Oxfordzie.
Zespół naukowców sprawdził skuteczność leków antyretrowirusowych stosowanych w obecnych terapiach. Okazało się, że działają one tak samo dobrze przeciwko wariantowi VB, jak przeciwko innym wersjom. - Dzięki lekom pogarszanie się stanu układu odpornościowego zostaje zatrzymane - mówi Wymant.
Naukowcy podkreślają znaczenie powszechnego dostępu do leczenia, co bezpośrednio zmniejsza liczbę osób umierających na AIDS, a także zmniejsza ilość krążącego wirusa, a tym samym uniemożliwia mu mutowanie.
Wymant i epidemiolog Christophe Fraser biorą udział w projekcie BEEHIVE, którego celem jest lepsze zrozumienie biologii i ewolucji wirusa HIV. - Projekt BEEHIVE rozpoczęliśmy w 2014 roku. Dzięki niemu chcemy zrozumieć, w jaki sposób zmiany w DNA wirusa powodują różnice w przebiegu choroby - mówi Wymant.
Dzięki analizie danych zgromadzonych przez BEEHIVE zespół zidentyfikował w sumie 109 osób zakażonych nowym wariantem HIV. Wszystkie miały uderzająco wysokie stężenie wirusa we krwi na wczesnym etapie zakażenia, czyli do dwóch lat po diagnozie. Także w późniejszym okresie ilość wirusa we krwi była od 3,5 do 5,5 razy większa, niż u innych zakażonych.
Aby lepiej zrozumieć tę wysoką zjadliwość wirusa badacze przyjrzeli się jego genomowi. Odkryli, że nowy wariant ma wiele mutacji w całym DNA, przez co nie można wskazać konkretnego genu odpowiedzialnego za tak szybkie namnażanie się patogenu.
- Jest mało prawdopodobne, że jedna mutacja, a nawet jeden gen, jest odpowiedzialny za tę zmianę – mówi prof. Joel Wertheim z Uniwersytetu Kalifornijskiego w San Diego, który nie był zaangażowany w badania. - Jednak odkrycie tego mechanizmu byłoby bardzo interesujące – dodaje.
Zespół skonstruował diagram zwany drzewem filogenetycznym w oparciu o dostępne dane na temat DNA wirusa. - Jest on podobny do drzew genealogicznych dla ludzi - tłumaczy Wymant. Badacze oszacowali, że wariant VB prawdopodobnie pojawił się po raz pierwszy w późnych latach 80-tych lub na początku lat 90-tych w Holandii. Mniej więcej w tym samym czasie została zatwierdzona pierwsza terapia antyretrowirusowa dla HIV. Z powodu braku nowoczesnych terapii, wirus mógł wtedy mutować szybciej.
- Nasze drzewo sugeruje, że osoby, które złapały wariant VB, nosiły wirusy, które były niezwykle blisko spokrewnione ze sobą - mówił Wymant. To odkrycie sugeruje, że ewolucja wirusa nastąpiła między czasem, kiedy ktoś nabył wirusa, a punktem, w którym przekazał go komuś innemu.
Oprócz wysokiej zjadliwości, wariant VB może się również łatwiej przenosić na inne osoby. - Nasze drzewo dostarcza na to pośrednich dowodów – tłumaczy Wymant. Po pojawieniu się wariantu VB w latach 80-tych lub 90-tych, liczba osób zarażonych tym wariantem stale rosła do około 2010 roku. W tym samym czasie proporcja nowych przypadków VB wśród wszystkich nowych przypadków podtypu B zaczęła wzrastać. Ten wzrost osiągnął szczyt około 2008 roku, a następnie stale spadał.
- Może to wynikać ze wzmożonej walki o ograniczenie rozprzestrzeniania się wirusa w ogóle – mówi Wymant. Bezwzględna liczba diagnoz VB i nie-VB spadała w tym czasie.
Odkrycie wysoce zakaźnego wariantu HIV nie zaskoczyło naukowców. Badacze chcą teraz sprawdzić, czy aby na pewno wariant VB nie rozprzestrzenił się poza Holandię.
Przyszłe badania nad wariantem VB mogą ujawnić, w jaki sposób gromadzi się on we krwi i tak szybko dziesiątkuje komórki z CD4, a także dostarczyć szczegółów na temat jego ewolucji.
- Opinia publiczna nie musi się martwić nowym wariantem - mówi Wymant. - Jego znalezienie podkreśla znaczenie wytycznych, które już obowiązują: aby osoby zagrożone zarażeniem wirusem HIV miały dostęp do regularnych testów umożliwiających wczesną diagnozę, a następnie natychmiastowe leczenie. Zasady te odnoszą się w równym stopniu do wariantu VB – przekonuje naukowiec.
Źródło: Live Science
