Viagra - lek powszechnie stosowany w leczeniu zaburzeń erekcji, może obniżyć ryzyko rozwoju choroby Alzheimera – wynika z nowych badań. Naukowcy ustalili, że mężczyźni, którym przepisano Viagrę i podobne środki, mieli o 18 proc. mniejsze ryzyko rozwoju najczęstszej postaci demencji, w porównaniu z tymi, którzy środków na zaburzenia erekcji nie przyjmowali. Analizą objęto ponad ćwierć miliona mężczyzn.
Po dziesięcioleciach w dużej mierze bezowocnych poszukiwań terapii przeciw chorobie Alzheimera, badacze zwrócili uwagę na istniejące leki, aby sprawdzić, czy którykolwiek z nich mógłby pomóc zahamować czy spowolnić pogorszenie funkcji poznawczych. W analizach tych pojawił się nieoczekiwany kandydat - pigułka na zaburzenia erekcji.
Jak wynika z niedawno przeprowadzonych przez naukowców z University College London badań, Sildenafil, znany bardziej pod nazwą Viagra, może być skutecznym sposobem leczenia choroby Alzheimera.
Rezultaty oraz opis badań opublikowano w czasopiśmie „Neurology” (DOI: 10.1212/WNL.0000000000209131).
Choroba Alzheimera szybko staje się jednym z największych globalnych problemów zdrowotnych. Według szacunków obecnie cierpi na nią około 55 milionów ludzi na całym świecie, ale badacze podkreślają, że jeśli nie zostanie wynalezione żadne lekarstwo, to do połowy stulecia chorych może już być ponad 150 milionów osób.
Choroba Alzheimera dotyka starszych osób, najczęściej po 65. roku życia, jednak zaczyna się znacznie wcześniej. Zapada na nią coraz więcej osób, a związane jest to z rosnącą długością życia. Niestety, obecnie stała się piątą najczęstszą przyczyną śmierci na całym świecie.
Choroba ta wiąże się z akumulacją w mózgu beta-amyloidu oraz innego białka zwanego tau. Obecnie naukowcy uważają, że choroba wyłania się zarówno z czynników genetycznych, jak i środowiskowych, chociaż dokładne procesy, które ją powodują, pozostają zagadką. Mimo braku jasności, co do przyczyn choroby, jasnym jest, że proces starzenia prowadzi do zmian, które napędzają jej rozwój.
Strategia poszukiwania obiecujących środków na chorobę Alzheimera wśród już istniejących leków przyniosła już pewne korzyści. W ubiegłym roku zespół naukowców z Uniwersytetu Kentucky odkrył, że lek zatwierdzony w przypadku stwardnienia rozsianego, pobudza również komórki mózgowe zwane mikroglejem do usuwania toksycznych białek związanych z chorobą Alzheimera. Jednak badania te dotyczyły myszy.
Viagra już wcześniej była przedmiotem zainteresowania naukowców szukających środków na chorobę Alzheimera. Badania obserwacyjne przeprowadzone w 2021 r. wykazały, że osoby zażywające sildenafil, stosowany poza leczeniem zaburzeń erekcji także do leczenia nadciśnienia płucnego, cierpią na chorobę Alzheimera aż o 69 proc. rzadziej niż inne osoby (więcej na ten temat w tekście: Viagra obiecującym kandydatem na lek na chorobę Alzheimera). Późniejsze badania nie dały jednoznacznej odpowiedzi.
W nowych badaniach naukowcy przeanalizowali dokumentację medyczną blisko 270 tys. mężczyzn z zaburzeniami erekcji. Dostrzegli, że mężczyźni, którym przepisano Viagrę i podobne środki, byli o 18 proc. mniej narażeni na rozwój najczęstszej postaci demencji w późniejszym życiu, w porównaniu z mężczyznami, którzy takich środków nie przyjmowali. Z dokumentacji wynika, że wśród mężczyzn, którzy przyjmowali najwięcej tego typu środków, efekt był jeszcze bardziej widoczny. Ryzyko rozwoju choroby Alzheimera było u tych osób o aż 44 proc. niższe.
- Desperacko potrzebujemy terapii, które mogą zapobiec lub opóźnić rozwój choroby Alzheimera – mówi autorka badania Ruth Brauer z University College London dodając jednocześnie, że potrzebne są dalsze badania w formie prób klinicznych, a nie analiz dokumentacji medycznej, aby zrozumieć optymalne dawkowanie, czas leczenia i to, czy efekt ochronny dotyczy również kobiet.
W nowych badaniach uczeni analizowali recepty wystawione mężczyznom w Wielkie Brytanii na zaburzenia erekcji. Analizy objęły łącznie 269 725 osób. Uczeni wykluczyli przypadki, w których zdiagnozowano już jakąś postać demencji. Mężczyzn obserwowano średnio przez pięć lat i skrupulatnie odnotowywano przypadki wystąpienia choroby Alzheimera. Należy zaznaczyć, że dane, na których zespół oparł swoje badania, nie pokazują, czy ludzie realizowali recepty lub przyjmowali leki. Wskazują jedynie, jakie środki przyjmowali mężczyźni i jak często.
Sildenafil to środek z klasy inhibitorów fosfodiesterazy typu 5 (PDE5). Inhibitory PDE5 działają poprzez rozluźnienie żył i tętnic, umożliwiając swobodniejszy przepływ krwi. Badania na zwierzętach pokazały, że poprawia to przepływ krwi w mózgu, co może pomóc chronić przed chorobą Alzheimera. Dalsze prace wykazały też, że inhibitory PDE5 podnoszą poziom związku zwanego cGMP, który może również pomóc w ochronie komórek mózgowych.
Z analiz dokumentacji wynika, że w przypadku osób, którym przepisano inhibitor PDE5, ryzyko rozwoju choroby Alzheimera było o 18 procent niższe, w porównaniu z osobami, które nie stosowały tego leku, a ryzyko rozwoju najczęstszej postaci demencji było jeszcze niższe, w przypadku osób, które otrzymały więcej niż 20 recept w ciągu średnio 5 lat.
Jednakże, gdy pacjentów pogrupowano według leku, który został im przepisany, ze zmniejszonym ryzykiem rozwoju Alzheimera wiązał się tylko syldenafil, ale nie inne podobne środki również zaliczane do inhibitorów PDE5, jak tadalafil czy wardenafil. Kolejnym istotnym faktem jest to, że działania ochronnego nie dostrzeżono, gdy badacze wykluczyli pacjentów monitorowanych krócej niż trzy lata.
- Potrzebne są dalsze badania, aby potwierdzić te ustalenia, dowiedzieć się więcej o potencjalnych korzyściach i mechanizmach tych leków oraz przyjrzeć się optymalnej dawce. Uzasadnione jest randomizowane, kontrolowane badanie z udziałem zarówno mężczyzn, jak i kobiet, aby dowiedzieć się, czy te ustalenia odnoszą się również do kobiet – mówi Brauer.
Źródło: Science Alert, The Guardian, fot. Tim Reckmann/ Flickr/ CC BY 2.0
