Analizując pozostałości na kamiennych narzędziach do mielenia, które znaleziono na stanowisku archeologicznym w Wietnamie, naukowcy zidentyfikowali osiem różnych przypraw powszechnie używanych do przygotowywania curry. Niektóre z przypraw zostały przetransportowane drogą morską na odległość kilku tysięcy kilometrów.
Trudno dziś wyobrazić sobie świat bez przypraw. Światowy handel pozwolił na import i eksport wszelkiego rodzaju składników, które umożliwiły nam wprowadzić na nasze stoły kuchnię indyjską czy chińską. Ale kiedy zaczęto handlować aromatycznymi ziołami?
Na stanowisku archeologicznym Oc Eo w południowym Wietnamie archeolodzy znaleźli narzędzia służące do mielenia żywności. Ich analiza wykazała obecność pozostałości ośmiu unikalnych przypraw, pochodzących z różnych źródeł, które prawdopodobnie były używane do produkcji curry, dające lepszy obraz tego, jak mógł wyglądać jego oryginalny przepis. Niektóre z nich zostały przetransportowane drogą morską na odległość kilku tysięcy kilometrów. Naukowcy wskazują, że jest to dowód na najstarsze curry, jakie kiedykolwiek znaleziono poza Indiami. Badania te pokazują również, że handel przyprawami w tym regionie sięga przynajmniej dwóch tysięcy lat wstecz.
Wyniki i opis badań ukazał się na łamach pisma „Science Advances” (DOI: 10.1126/sciadv.adh5517)
Podczas wykopalisk na stanowisku Oc Eo naukowcy natknęli się na szereg płyt z piaskowca, liczne tłuczki i moździerze, które przypominają te używane do wyrobu curry ze starożytnych Indii. Przypuszczalnie tego typu narzędzia zostały początkowo przywiezione do Oc Eo przez migrantów, a później były już produkowane lokalnie.
Uczeni zaintrygowani pradawnymi narzędziami do mielenia chcieli sprawdzić, co przygotowywali mieszkańcy starożytnego królestwa Funan, które dwa tysiące lat temu zajmowało obecne tereny Wietnamu. Narzędzia te zostały znalezione podczas prac prowadzonych w latach 2017-2019. Niektóre zostały wydobyte wcześniej i trafiły do zbiorów lokalnych muzeów.
Spośród 40 narzędzi wydobytych ze stanowiska Oc Eo, które poddano badaniom, 12 wykazało obecność resztek przypraw. Analizując mikroskopijne szczątki odzyskane z tych 12 narzędzi do mielenia i ubijania, uczeni znaleźli m.in. kurkumę, imbir, galangal, goździki, gałkę muszkatołową i cynamon. Oznacza to, że mieszkańcy tego miejsca rzeczywiście używali narzędzi do przetwarzania żywności, w tym do sproszkowania kłączy, nasion i łodyg roślin przyprawowych w celu uwolnienia smaku.
Datowanie znalezisk oraz próbek węgla znalezionego w bezpośrednie okolicy wykazały, że narzędzia i resztki na nich znalezione liczą sobie około dwóch tys. lat. „Sugerujemy, że migranci z Azji Południowej wprowadzili tę tradycję kulinarną do Azji Południowo-Wschodniej około 2000 lat temu w okresie wczesnych kontaktów handlowych przez Ocean Indyjski” – piszą autorzy badania.
Przyprawy znalezione w Oc Eo nie byłyby naturalnie dostępne w regionie. Ktoś musiał je przetransportować przez Ocean Indyjski lub Pacyfik. Na przykład kurkuma pochodzi z Indii i w okresie panowania królestwa Funan, jak twierdzą badacze, była nieznana w Azji Południowo-Wschodniej. To dowodzi, że curry ma fascynującą historię również poza Indiami i że przyprawa ta była pożądana na całym świecie.
Wiemy, że światowy handel przyprawami od czasów starożytnych łączy kultury i gospodarki w Azji, Afryce i Europie. Jednak większość naszej wiedzy o wczesnych kontaktach handlowych pochodzi ze wskazówek zawartych w starożytnych dokumentach z Indii, Chin i Rzymu. Nowe badania jako pierwsze potwierdzają, że przyprawy były cennymi towarami wymienianymi w globalnej sieci handlowej prawie 2000 lat temu.
Innym ciekawym odkryciem jest to, że receptura curry stosowana obecnie w Wietnamie nie odbiega znacząco od prastarego przepisu, według którego przygotowywano ją w Oc Eo. Kluczowe składniki, takie jak kurkuma, goździki, cynamon i mleko kokosowe pozostały niezmienione w recepturze. To pokazuje, że dobry przepis przetrwa próbę czasu. Ze starożytnych młynków wydobyto również cztery odmiany imbiru. Obecnie te konkretne składniki są powszechnie używane w curry z Azji Południowo-Wschodniej, ale rzadko w Indiach.
Chociaż autorzy badania mogli natknąć się na resztki pierwszego curry w królestwie Funan, to samo danie ma znacznie starsze korzenie, o czym świadczą jego pozostałości sprzed 4 tys. lat znalezione na naczyniach, garnkach, a nawet na ludzkich zębach w starożytnych pochówkach odkrytych w dzisiejszym Pakistanie.
„Biorąc pod uwagę wiele linii dowodów, w szczególności odkryte przyprawy i ich związek z narzędziami do przygotowywania potraw w stylu indyjskim, możemy stwierdzić, że przepisy na curry przybyły do Azji Południowo-Wschodniej wraz z handlarzami i migrantami z Azji Południowej w miarę nasilania się kontaktów we wczesnych wiekach naszej ery” – podsumowują naukowcy.
Źródło: The Conversation, IFLScience, fot. Kalakki at Malayalam Wikipedia, CC BY-SA 2.5, via Wikimedia Commons
