Czy wiesz, że człowiek bez dostępu do tlenu może przetrwać tylko kilka minut, a już krótkotrwałe zaburzenia oddychania mogą doprowadzić do nieodwracalnych chorób mózgu i zmian w jego obrębie? Prawidłowa praca klatki piersiowej i płuc pozwala utrzymać zdrowe narządy i układ sercowo-naczyniowy. Czym nazywamy zaburzenia oddychania? Jakie są ich przyczyny i rodzaje oraz jak radzić sobie z zaburzeniami oddychania? Odpowiadamy!
Zaburzenie oddychania to problem, który dotyka coraz więcej osób. Często niektórzy nawet nie zdają sobie sprawy z tego, że w ich procesie oddychania dochodzi do nieprawidłowości. Przyspieszony, nieregularny oddech nierzadko kojarzony jest jako „zwykły stres”, a nagłe wybudzenia ze snu, którym towarzyszy przyspieszone bicie serca i świszczący oddech tłumaczone są koszmarami.
Zaburzeniami oddychania nazywamy wszelkie odchylenia od parametrów, które uznaje się za standardowe u zdrowego człowieka. W stanie spoczynku w ciągu minuty powinno się wykonywać od 12 do 17 wdechów i wydechów, z zastrzeżeniem, że wydech powinien trwać nieco dłużej niż wdech. W każdym procesie oddychania bierze udział tzw. ośrodek oddechowy znajdujący się w pniu mózgu, a sposób oddychania nazywany jest torem i w zależności od płci oddychanie przebiega inaczej.
Tor oddychania u kobiet wykorzystuje do pracy mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne, wówczas sposób oddychania nazywamy torem piersiowym. U mężczyzn zaś dominuje tor brzuszny, rozpoczynający się w miednicy na wysokości pęcherza, gdzie kolejno oddech wypełnia całą przestrzeń w jamie brzusznej, a przy wydechu przepona unosi się do góry, powodując opadanie jamy brzusznej.
Trudności w zaczerpnięciu oddechu i duszność powinny budzić niepokój. Takie problemy mogą prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych, począwszy od niedostatecznego dotlenienia układu nerwowego, prowadzącego do zmęczenia i zaburzeń koncentracji, a skończywszy na chorobach serca, mózgu, śpiączce, a nawet śmierci. Co powoduje zespół zaburzeń oddychania?
Zaburzenia oddychania powodowane są przede wszystkim chorobami, takimi jak choroby serca i płuc, choroby metaboliczne i nowotworowe, ale także znaczenie mają zmiany anatomiczne w górnych drogach oddechowych m.in. skrzywienie przegrody nosowej, czy przerost małżowin nosowych. Nie bez znaczenia są także zmiany w obrębie centralnego układu nerwowego, np. zatrucie lekami lub uraz głowy. Warto zaznaczyć, że niewydolność oddechowa może wystąpić również pod wpływem silnych emocji, np. przy ataku paniki lub przy nadmiernej ekscytacji. Jakie wyróżniamy rodzaje zaburzeń oddychania?
Do najczęstszych problemów w obrębie górnych dróg oddechowych zaliczamy występujące w czasie snu bezdechy. Pojawiają się one w momencie, gdy dochodzi do nadmiernego rozluźnienia mięśni w jamie ustnej. Wówczas podniebienie miękkie i języczek opadają tak mocno, że zaburzają prawidłowy proces oddychania, prowadząc do trwających kilka lub kilkanaście sekund przerw w oddychaniu.
Obturacyjny bezdech senny charakteryzuje się objawami zarówno w nocy, jak i w ciągu dnia. Nocą oddech przerywany jest nieregularnym chrapaniem i zatrzymaniem nabierania powietrza na kilka sekund, po czym następuje intensywny oddech wzdychający, najczęściej prowadzący do wybudzenia śpiącego. Nierzadko pojawiają się także problemy z oddychaniem już po obudzeniu. W ciągu dnia zaś osoba cierpiąca na bezdechy senne czuje nadmierne zmęczenie, zawroty i bóle głowy i problemy z koncentracją. Warto zaznaczyć, że do bezdechów sennych może dochodzić nawet kilkadziesiąt razy w ciągu jednej nocy!
Więcej o bezdechu sennym przeczytasz na stronie zdrowysen.info.
Szmery oddechowe
Szmerami oddechowymi nazywamy wszelkie nieprawidłowości, takie jak świszczenie, trzeszczenie, czy skrzeczenie podczas oddychania. Takie zmiany wykrywane są podczas wizyty u lekarza, przy osłuchiwaniu pacjenta. Nieprawidłowości mogą być powodowane przewlekłą obturacyjną chorobą płuc (POChP), astmą, czy zapaleniem w obrębie dolnych dróg oddechowych.
Pogłębienie oddechu jest zdrowym objawem tylko w przypadku wysiłku fizycznego. Jeśli jednak pacjent wymaga długiego oddechu podczas spoczynku, wówczas warto wybrać się do lekarza na konsultację. Głęboki oddech często jest objawem chorób metabolicznych (np. cukrzycy).
Płytki oddech inaczej nazywany jest dusznościami i najczęściej występuje przy przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc. Dolegliwościom towarzyszy uczucie niemożności nabrania powietrza, co prowadzi do zwiększenia ilości oddechów na minutę, a nawet do panicznego nabierania powietrza. Płytki oddech może być powodowany nie tylko POChP, ale także astmą. Do spłycenia oddechu mogą przyczyniać się także choroby nowotworowe, czy skrzywienia przegrody nosowej.
Tego typu zaburzenie może mieć charakter przejściowy w przypadku silnego wysiłku lub pod wpływem emocji, jednak gdy dolegliwość nie ustępuje, należy zasięgnąć porady lekarza. Przyspieszony oddech może być powodowany chorobami płuc i serca, a nawet niedokrwistością.
Zwolniony oddech może zwiastować choroby mózgu i choroby metaboliczne, ale także zatrucie organizmu substancjami leczniczymi. W stanie zagrażającym prawidłowe dotlenienie mózgu pacjent wykonuje od 8 do 10 wdechów i wydechów na minutę, a samo spowolnienie oddechu występuje najczęściej w stanie spoczynku.
Przy oddechu paradoksalnym klatka piersiowa zapada się w czasie wdechu, czyli odwrotnie niż w przypadku prawidłowego oddychania. Najczęściej dolegliwość powodowana jest złamaniem żeber.
Dolegliwość występuje w przypadku uszkodzenia ośrodkowego układu oddechowego. Oddech Biota charakteryzuje się szybkim i bardzo nieregularnym oddychaniem (poszczególne oddechy różnią się długością), przerywanym bezdechami.
Tego typu zaburzenie charakteryzuje się bezdechami, które trwają nawet kilkanaście sekund, po których oddech jest znacznie szybszy i głębszy. Następnie oddychanie wraca do normy aż do wystąpienia kolejnego bezdechu. Zaburzenie pojawia się najczęściej w przypadku niewydolności serca, a także przy chorobach układu nerwowego (np. encefalopatia metaboliczna) i każde, nawet chwilowe zatrzymywanie się oddechu wymaga pilnej konsultacji lekarskiej.
Zmiany toru na niewłaściwy dla danej płci to zaburzenia oddychania wynikające najczęściej z poważniejszych objawów, takich jak porażenia mięśni międzyżebrowych, wodobrzusze, czy nowotwory jamy brzusznej. Objawami zmiany toru oddechu są nienaturalne ruchy klatki piersiowej i bóle przy nabieraniu powietrza.
Oddech jednostronny występuje w momencie gdy w jamie opłucnej jednego z płuc znajduje się niepożądany płyn lub doszło do zwłóknienia klatki piersiowej. Wówczas prawidłowo pracuje i unosi się tylko jedno płuco.
Jeśli do problemów z oddychaniem dochodzi w przypadku wad anatomicznych nosa (np. skrzywienia przegrody czy przerostu małżowin nosowych) warto skonsultować z lekarzem możliwość chirurgicznego poprawienia plastyki jam nosowych. Charakterystycznymi objawami dla zmian w anatomii poza bezdechem sennym mogą być także ból zatok lub przewlekły katar.
Jeśli jednak zaburzenia oddychania charakteryzują się wymienionymi wyżej objawami, należy jak najszybciej skonsultować dolegliwości z lekarzem, który zleci niezbędne badania i dobierze odpowiednie metody leczenia. Często stosowaną i skuteczną jest terapia CPAP, przywracająca drożność górnych dróg oddechowych. Pamiętaj jednak, aby nie podejmować żadnej drogi leczenia „na własną rękę”.
Zarówno jednorazowe problemy z oddychaniem, jak i długotrwałe, nieustępujące zaburzenia mogą świadczyć o poważniejszych zmianach w organizmie i nie należy ich bagatelizować. W momencie zauważenia coraz to częstszych kłopotów przy oddychaniu konieczne jest skonsultowanie ich z lekarzem, co pozwoli zapobiegnąć rozwojowi poważnych, nieodwracalnych chorób. Pamiętaj, że już krótkotrwała przerwa w oddychaniu może doprowadzić do zmian w mózgu, a nawet śmierci, dlatego gdy tylko zauważysz niepokojące objawy, umów wizytę u lekarza.
Źródło: artykuł partnera
