Dzięki nowym metodom analizy DNA naukowcy odkryli, że 900 tys. lat temu ludzkość znajdowała się na skraju zagłady. Na Ziemi żyło wtedy zaledwie około 1300 naszych przodków zdolnych do rozmnażania się. Populacja utrzymywała się na tak niskim poziomie przez ponad 100 tys. lat.
Populacja człekokształtnych żyjących w Afryce, z których potem wyewoluował gatunek Homo sapiens, nagle drastycznie się zmniejszyła, nie wiemy dlaczego. Analizy genetyczne wskazują, że 900 tys. lat temu zdolnych do rozrodu pozostało około 1280 osobników. Liczba ta nie zwiększyła się mniej więcej przez 117 tys. lat.
– Około 98,7 proc. praprzodków człowieka wyginęło – mówi Haipeng Li, genetyk z Chińskiej Akademii Nauk w Pekinie, współautor badań, które ukazały się na łamach pisma „Science” (DOI: 10.1038/d41586-023-02712-4).
Nick Ashton, archeolog z British Museum w Londynie potwierdza, że zapis kopalny z tamtego okresu jest niewielki i wskazuje na małą liczebność populacji. – Społeczność musiała być spójna i zamieszkiwać niewielki obszar – przekonuje. Jego zdaniem zaskakujący jest fakt, że tak niewielka grupa przetrwała przez ponad sto tysięcy lat. – Oznacza to, że żyła w stabilnym i bogatym w zasoby środowisku – mówi.
Naukowcy od wielu lat korzystają z narzędzi do sekwencjonowania genomu, które pozwalają na określenie liczebności populacji Homo sapiens w konkretnym czasie. Teraz udało się opracować nową metodę, umożliwiającą analizę wcześniejszych społeczności.
– Nadal niewiele wiemy o dynamice rozwoju populacji praprzodków człowieka. Jest tak z kilku powodów, m.in. ograniczeń metodologicznych i trudności w pozyskaniu starożytnego DNA. Dlatego ta nowa praca była bardzo potrzebna – uważa Serena Tucci, antropolog z Uniwersytetu Yale w New Haven w USA.
Liczebność populacji sprzed 900 tys. lat określono na podstawie danych genetycznych 3154 współcześnie żyjących ludzi. Nowa metoda analizy nazwana FitCoal (fast infinitesimal time coalescent process) pozwala na precyzyjne określenie subtelnych zmian w DNA, dzięki czemu można zidentyfikować potem istotne zdarzenia ewolucyjne.
– Dzięki opracowanej technice możemy zbadać okres sięgający miliona lat wstecz. Nie wiemy wiele o tym, co się wtedy działo – mówi Stanley Ambrose, antropolog z Uniwersytetu Illinois w Urbana-Champaign w USA.
Od 800 tys. do miliona lat temu trwał okres przejściowy między wczesnym i środkowym plejstocenem. Był to czas drastycznych zmian klimatycznych, zwiększył się zasięg lodowców, a klimat uległ ochłodzeniu. W Afryce doprowadziło to do długich okresów suszy. Li spekuluje, że trudniejsze warunki związane z pogodą mogły doprowadzić do spadku liczby osobników w społeczności praprzodków człowieka.
Dopiero przed około 813 tys. lat znów nastąpił wzrost populacji. Jak nasze „prababcie” i nasi „pradziadkowie” zdołali przetrwać i co pozwoliło im na ponowny rozwój, pozostaje tajemnicą. Naukowcy twierdzą, że w tamtym okresie ukształtowało się wiele cech współczesnych ludzi, takich jak rozmiar mózgu. – To kluczowy okres ewolucji człowieka. Pojawia się zatem wiele ważnych pytań, na które należy odpowiedzieć – mówi Ziqian Hao, genetyk z Uniwersytetu Medycznego w Shandong i współautor artykułu.
Inni badacze mają jednak wątpliwości. Ashton uważa, że ustalenia badaczy powinny być poparte większą liczbą dowodów archeologicznych i kopalnych. – Autorzy sugerują globalny spadek populacji. Jednak liczba stanowisk archeologicznych z tamtego okresu, znajdujących się poza Afryką, wskazuje, że tak nie jest. Być może przeanalizowano tylko jakąś regionalną grupę praludzi – mówi.
Źródło: Nature, Science Alert, fot. CC0
