Naukowcy Uniwersytetu Stanforda odkryli najstarsze archeologiczne dowody na warzenie piwa. Uważają oni, że w niektórych regionach piwo mogło być czynnikiem motywującym pierwotne kultury do uprawy zbóż.
Zespół naukowców z Uniwersytetu Stanforda pod kierunkiem profesor Li Liu znalazł dowody na działalność najwcześniejszych piwowarów. W jednej z jaskiń na terenie dzisiejszego Izraela badacze odkryli pozostałości po niespotykanych wcześniej technikach warzenia piwa, które, jak sądzą uczeni, pojawiły się znacznie wcześniej niż zboża na Bliskim Wschodzie.
Ustalenia naukowców opublikowane na łamach „Journal of Archaeological Science: Reports” wydają się wspierać hipotezę zaproponowaną przez archeologów ponad 60 lat temu mówiącą o tym, że piwo mogło być czynnikiem motywującym pierwotne kultury do udomowienia zbóż na niektórych obszarach.
Dowody sugerują, że tysiące lat temu pradawni ludzie należący do tzw. kultury natufijskiej – społeczność zbieracko-łowiecka zamieszkująca wschodnią część basenu Morza Śródziemnego – byli koneserami piwa. Liu wraz z zespołem przeanalizowała pozostałości po liczących sobie 13 tys. lat kamiennych moździerzach, podobnych do tych używanych w kuchni, znalezionych na cmentarzysku w jaskini Raqefet, znajdującym się w pobliżu dzisiejszej Hajfy i odkryła dowody na warzenia piwa.
- To najstarszy archeologiczny zapis wytwarzanego przez człowieka alkoholu – powiedziała Liu. Naukowcy uważają, że Natufijczycy warzyli piwo na rytualne uczty, w których czcili swoich zmarłych.
- Odkrycie to wskazuje, że wytwarzanie alkoholu niekoniecznie było wynikiem produkcji nadwyżki rolniczej, ale zostało ono opracowane przed rolnictwem do celów rytualnych i duchowych potrzeb, przynajmniej w pewnym stopniu – wyjaśniła Liu.
Liu przyznała, że była zaskoczona wynikami analiz laboratoryjnych, które wskazywały na ślady warzenia piwa w próbkach zebranych przez nich osadów. Przypomniała również, że najwcześniejsze ślady wypiekania chleba zostały znalezione na stanowisku badawczym w Jordanii także związanym z kulturą natufijską i liczą sobie 14 tys. lat. Więcej na ten temat w tekście: Chleb wypiekano już 15 tys. lat temu. Jeszcze przed nadejściem rolnictwa.
Znalezione przez nich ślady piwa mogą mieć od 11 700 do 13 700 lat. - Nie szukaliśmy alkoholu na kamiennych moździerzach, ale po prostu chcieliśmy zbadać, jakie produkty roślinne mogli spożywać żyjący w tamtych czasach ludzie, ponieważ jest bardzo niewiele danych dostępnych w dokumentacji archeologicznej na ten temat – przyznała Liu.
- Pradawne piwo było jednak dalekie od tego, co pijemy dzisiejszych czasach. Najprawdopodobniej była to wieloskładnikowa mikstura, taka jak owsianka lub cienka papka – przyznała Jiajing Wang, współautorka publikacji. Wang pomaga Liu badać pradawny alkohol od 2015 roku.
W jaskini Raqefet, Liu i Wang odkryły szczątkowe pozostałości skrobi i mikroskopijnych cząstek roślinnych znanych jako fitolit, które są typowe w przekształcaniu pszenicy i jęczmienia w alkohol.
Naukowcy są przekonani, że Natufijczycy stosowali trzystopniowy proces warzenia piwa. Najpierw przygotowywali słód jęczmienny lub pszeniczny poprzez moczanie ziaren w wodzie i ich późniejsze suszenie. Następnie słód był miażdżony i podgrzewany. Ostatecznie pozostawiono go do fermentacji przy pomocy dzikich drożdży.
Aby przetestować swoją hipotezę, naukowcy przeprowadzili serię eksperymentów, w których odtwarzali każdy krok pradawnych piwowarów. Te doświadczenia pozwoliły im na zbadanie, w jaki sposób granulki skrobi zmieniły się podczas procesu warzenia. Następnie porównali je z tym, co odkryli w jaskini. Okazało się, że są one wyraźnie do siebie podobne.
Odkryli także, że ślady pozostawione na starożytnym kamiennym moździerzu przypominają te z ich własnych eksperymentów laboratoryjnych miażdżenia nasion zbóż, w procesie wymaganym do warzenia piwa.
- Odkrycie działalności pradawnych piwowarów rzuca nowe światło na rytuały obecne w kulturze natufijkiej i demonstruje szeroki zakres innowacji technologicznych i organizacji społecznej Natufijczyków - podsumowują autorzy w publikacji.
- Produkcja piwa była integralną częścią rytuałów i ucztowania, mechanizmu regulacyjnego w społeczeństwach hierarchicznych – powiedziała Wang. Zauważyła także, że odkrycie śladów warzenia piwa na cmentarzu oznacza emocjonalne więzi, jakie ci ludzie mieli ze swoimi przodkami.
Źródło: Stanford University, fot. CC BY-SA 4.0/ Wikimedia Commons/ U3144362
