Z kosmodromu położonego w pobliżu miasta Kourou w Gujanie Francuskiej wystartowała rakieta Sojuz z kosmicznym teleskopem CHEOPS na pokładzie. Teleskop docelowo ma znaleźć się na orbicie okołoziemskiej na wysokość około 700 kilometrów, a jego zadaniem będzie badanie znanych nam już planet pozasłonecznych.
CHEOPS (Characterising Exoplanets Satellite) zajmie się obserwacjami gwiazd znajdujących się w naszym kosmicznym sąsiedztwie, o których już wiemy, że orbitują wokół nich planety. To właśnie te egzoplanety są głównym celem misji, a w szczególności planety pozasłoneczne w zakresie wielkości pomiędzy Ziemią a Neptunem.
Obserwacje planet pozasłonecznych pomoże naukowcom lepiej zrozumieć niektóre ich cechy, takie jak długość ich orbit, masa czy dokładna wielkość samych planet. "CHEOPS wykona precyzyjne obserwacje planet pozasłonecznych. Skoncentruje się na planetach w przedziale wielkości od super-Ziemi do Neptuna, a jego dane pozwalają na lepsze zrozumienie tych obcych światów" – czytamy w komunikacie Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA).
Możliwości teleskopu do obserwowanie wielu tranzytów planet pozasłonecznych na tle ich gwiazd macierzystych pozwolą naukowcom uzyskać precyzyjne sygnatury tranzytowe potrzebne do zmierzenia wielkości małych planet. Połączenie precyzyjnych i dokładnych rozmiarów z masami określonymi na podstawie innych pomiarów zostanie wykorzystane do ustalenia gęstości planet, co z kolei pozwoli na próbę określenia ich składu i budowy wewnętrznej. Te dane, wraz z informacjami o gwiazdach macierzystych i orbitach planet, zapewnią kluczowy wgląd w historię formowania się i ewolucji planet.
- Misja ta stanowi krok w kierunku lepszego zrozumienia astrofizyki wszystkich tych dziwnych planet, które odkryliśmy i które nie mają odpowiednika w naszym Układzie Słonecznym - powiedział laureat nagrody Nobla z fizyki Didier Queloz.
Naukowcy długo spekulowali na temat istnienia egzoplanet aż do odkrycia pierwszych z nich w 1992 roku. Współautorem tych odkryć był Aleksander Wolszczan, a mowa o dwóch planetach orbitujących wokół szybko rotującego pulsara.
Dziś znamy już ponad 4 tysiące planet poza Układem Słonecznym. Prace Wolszczana oraz późniejsze odkrycia Jamesa Peeblesa, Michela Mayora oraz wspomnianego już Didiera Queloza, którzy w tym roku zostali uhonorowani Noblem za odkrycie w 1995 roku planety 51 Pegasi b, pierwszej planety orbitującej wokół gwiazdy podobnej do Słońca, zapoczątkowały nową erę badań. To obecnie jeden z najszybciej rozwijających się obszarów astronomii.
Większość odkrytych do tej pory egzoplanet nie ma odpowiedników w naszym Układzie Słonecznym. Ten bardzo różnorodny asortyment rozciąga się od światów gazowych większych niż Jowisz do mniejszych, skalistych planet pokrytych lawą, z najliczniejszym rodzajem znajdującym się w przedziale wielkości między Ziemią a Neptunem.
- CHEOPS przeniesie badania egzoplanet na zupełnie nowy poziom – powiedział Günther Hasinger, dyrektor naukowy ESA. - Po odkryciu tysięcy planet, nasza misja może teraz przejść do ich charakteryzacji, zbadania ich właściwości fizycznych i chemicznych, co pozwoli dowiedzieć się, z czego są zbudowane i jak powstały. Misja utoruje również drogę dla naszych przyszłych misji do badania planet pozasłonecznych – dodał.
- Jest wiele interesujących egzoplanet, a my będziemy śledzić kilkaset z nich, koncentrując się w szczególności na mniejszych planetach w zakresie wielkości między Ziemią a Neptunem. Wydają się one być powszechnie występującymi planetami w naszej galaktyce, jednak niewiele o nich wiemy. CHEOPS pomoże nam odkryć tajemnice tych fascynujących światów i zbliży nas o krok do odpowiedzi na jedno z najważniejszych pytań, które stawiają sobie ludzie: czy jesteśmy sami we Wszechświecie? - zaznaczyła Kate Isaak z ESA, która zajmuje się projektem CHEOPS.
W przypadku niektórych planet CHEOPS będzie mógł ujawnić szczegóły dotyczące ich atmosfery, w tym obecność chmur, a być może nawet wskazówki dotyczące ich składu. Misja ma również możliwość odkrywania nieznanych wcześniej planet, a także może być używana do wyszukiwania księżyców lub pierścieni wokół niektórych planet.
Misja CHEOPS to partnerstwo między ESA i Szwajcarią, przy znaczącym udziale 10 innych państw członkowskich ESA. To także pierwsza misja ESA poświęcona wyłącznie badaniu i poszukiwaniu planet pozasłonecznych.
Teleskop CHEOPS należy do małych satelitów określanych przez ESA satelitami „klasy S”. Klasa ta zakłada czas budowy sprzętu nie przekraczający kilku lat. Budżet takich misji jest ustalony na 50 milionów euro.
Źródło i fot.: ESA
