Naukowcy zidentyfikowali enzymy wytwarzane przez pewien gatunek bakterii żyjących w naszych jelitach, które mogą zmienić każdą grupę krwi w uniwersalną grupę 0. Badania te mogą zwiększyć dostępność uniwersalnej grupy krwi potencjalnie ratując wiele istnień.
Naukowcy od lat pracują nad wytworzeniem sztucznej krwi lub opracowaniem procesu zmieniającego grupy krwi. Wszystko po to, by zwiększyć dostępność krwi dla potrzebujących. Transfuzja krwi może uratować życie, ale od pacjenta z niewłaściwą grupą może życiu zagrażać. Podczas gdy pacjenci z grupą krwi 0 mogą otrzymywać tylko transfuzje czerwonych krwinek tej samej grupy, to darowizny tej grupy krwi są kompatybilne ze wszystkimi innymi grupami. W sytuacji awaryjnej może nie być czasu na pełne sprawdzenie grupy krwi, dlatego posiadanie wystarczającej ilości krwi typu 0 jest tak ważne dla służby zdrowia. Problem ten rozwiązałaby sztuczna krew lub skuteczny proces zmiany grupy krwi w uniwersalny typ 0.
Grupy krwi odkrył w 1901 roku austriacki badacz Karl Landsteiner. Zauważył on na erytrocytach, czyli czerwonych krwinkach, związki chemiczne nazwane później antygenami. To one określają grupę krwi. Pozwalają krążyć erytrocytom nie wywołując odpowiedzi ze strony układu odpornościowego.
Jeżeli zapytalibyśmy kogoś, jakie istnieją grupy krwi, bez wahania wymieniłby A, B, 0 dodając ewentualnie czynniki RH- oraz RH+. Ale antygenów jest wiele, co przekłada się na wiele układów grup krwi. Obecnie znanych jest ponad 40 takich układów, które zależą od obecności 362 antygenów na czerwonych krwinkach.
Ale okazuje się, że są enzymy, które mogą usuwać określone cukry tworzące antygeny A i B. Powstaje w ten sposób krew z grupy 0, która może być przetaczana każdemu. Wyniki niedawnych badań przeprowadzonych przez naukowców z Danii i Szwecji, które ukazały się na łamach pisma „Nature Microbiology” (DOI: 10.1038/s41564-024-01663-4) wskazują, że opracowana technika mogłaby złagodzić światowe niedobory zapasów uniwersalnej krwi. Metoda ta szczególnie dobrze sprawdza się w przypadku krwi grupy B.
- Po raz pierwszy nowe koktajle z enzymów usuwają nie tylko dobrze opisane antygeny A i B, ale także rozszerzone warianty, które wcześniej nie były uznawane za problematyczne z punktu widzenia bezpieczeństwa transfuzji. Jesteśmy już blisko możliwości produkcji uniwersalnej krwi od dawców z grupy B, choć nadal pozostaje wiele do zrobienia, aby przekształcić bardziej złożoną krew grupy A. Skupiamy się teraz na szczegółowym zbadaniu, czy istnieją dodatkowe przeszkody i w jaki sposób możemy ulepszyć nasze enzymy, aby osiągnąć ostateczny cel, jakim jest powszechna produkcja krwi – powiedział profesor Maher Abou Hachem z Duńskiego Uniwersytetu Technicznego.
Enzymy, o których wspomniał Hachem, pochodzą od bakterii Akkermansia muciniphila, które żyją w naszych jelitach. Rozkładają one śluz jelitowy, by pozyskać potrzebne im do życia związki. A robią to przy użyciu specyficznych enzymów. Cukry złożone znajdujące się w błonie śluzowej jelit przypominają te znajdujące się na powierzchni czerwonych krwinek. To podobieństwo zasugerowało badaczom, że bakterie te można wykorzystać do wytworzenia uniwersalnej krwi.
- Wyjątkowość błony śluzowej polega na tym, że bakterie, które mogą żyć na tym materiale, często posiadają specjalnie dostosowane enzymy rozkładające struktury cukrowe błony śluzowej, w tym antygeny grupy krwi A i B – przyznał Hachem.
Przekształcenie czerwonych krwinek w uniwersalny typ 0 nie jest nowym pomysłem. Już w 1982 roku naukowcy odkryli enzym ekstrahowany z ziaren kawy, który może pozbawiać komórki krwi typu B ich powierzchniowych cukrów. Jednak ta reakcja nie była efektywna, przez co zastosowanie jej na dużą skalę było niepraktyczne i pomimo wczesnych obiecujących wyników badań, pojawiły się obawy dotyczące bezpieczeństwa. Dopiero kilka lat temu odkryto enzymy wytwarzane przez bakterie jelitowe, które znacznie lepiej sprawdzają się w usuwaniu antygenów z czerwonych krwinek (więcej na ten temat w tekście: Odkryto enzymy, które mogą zmieniać grupę krwi).
Opierając się na wcześniejszych badaniach, naukowcy z Danii i Szwecji wybrali kilka potencjalnych enzymów wytwarzanych przez bakterię Akkermansia muciniphila i potraktowali nimi czerwone krwinki pobrane od wielu dawców o różnych grupach krwi. Okazało się, że enzymy usunęły antygeny A i B oraz ich podtypy.
- Krew uniwersalna umożliwi bardziej efektywne wykorzystanie krwi dawcy, a także pozwoli uniknąć omyłkowego podania transfuzji niedopasowanej pod kątem AB0, co może prowadzić do potencjalnie śmiertelnych konsekwencji u biorcy - zaznaczył profesor Martin L. Olsson z Uniwersytetu w Lund.
Badania są na wczesnym etapie, ale naukowcy twierdzą, że znajdując enzymy usuwające większą różnorodność antygenów A i B, odkrywają „brakujące ogniwo” potrzebne do produkcji uniwersalnej krwi do transfuzji.
Źródło: Science Alert, IFLScience, fot. Vegasjon, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons
