Japoński zespół naukowców opracował terapię, która może pozwolić na wyhodowanie nowych zębów. W pracach sprzed dwóch lat uczeni wykazali, że można stymulować wyrzynanie się nowych zębów „trzeciej generacji” - po zębach mlecznych i stałych, poprze hamowanie działania jednego z genów. Badania kliniczne z udziałem ludzi nad terapią, która pozwoli odzyskać luki w uzębieniu, mają ruszyć w przyszłym roku.
W marcu 2021 roku na łamach pisma „Science Advances” (DOI: 10.1126/sciadv.abf179) ukazała się praca naukowców z Uniwersytetu w Kioto i Uniwersytetu w Fukui opisująca działanie przeciwciała dla genu USAG-1 (uterine sensitization associated gene-1), które może stymulować wzrost zębów (więcej na ten temat w tekście: Naukowcy znaleźli sposób na regenerację utraconych zębów). Badania wykazały, że białko USAG-1 ogranicza wzrost zębów u myszy. Wyłączając gen kodujący produkcję białka, myszom zaczęły odrastać zęby.
W dalszych badaniach uczeni opracowali neutralizującą terapię przeciwciałami, która była w stanie zablokować funkcję białka, stymulując myszy do wzrostu nowych zębów. Późniejsze eksperymenty wykazały te same korzyści u fretek, które mają bardziej podobny wzór uzębienia do ludzi.
Badania na zwierzętach są dobre, szczególnie na wczesnym etapie, ale naukowcy chcą teraz sprawdzić, czy ich terapia zadziała też u ludzi. Jak donosi japońska gazeta Mainichi, badania kliniczne mają rozpocząć się w 2024 r.
Zdekompletowane uzębienie może stanowić źródło wstydu czy dyskomfortu w kontaktach z otoczeniem. Jednakże przede wszystkim może to utrudniać spożywanie niektórych pokarmów, co z kolei ma negatywny wpływ na ich możliwości zdrowego odżywiania się. Przykładowo w Stanach Zjednoczonych ponad 35 proc. osób w wieku 65 lat i starszych posiada już tylko 8 lub mniej zębów. Z kolei zgodnie z danymi amerykańskiego Centers for Disease Control and Prevention, 17 proc. seniorów utraciło wszystkie zęby. Dlatego badania japońskich uczonych należy uznać za tak ważne. Mogę one bowiem przywrócić takim osobom całkowicie naturalne uzębienie, a tym samym komfort życia bez stosowania jakichkolwiek implantów czy protez.
Pierwsza jaskółka w tym temacie pojawiła się już w roku 2021. Wtedy to zespół badaczy z japońskiego Uniwersytetu w Kioto i Uniwersytetu w Fukui opublikował wyniki badań, z których wynikało, że jedno z białek jest w stanie ograniczać powstawanie i wzrost nowych zębów u myszy. Z kolei kiedy gen odpowiedzialny za produkcję tego białka, nazwanego USAG-1, został wyłączony, myszy uzyskały naturalną zdolność do uzupełnienia swojego uzębienia.
Naukowcy zdecydowali się skupić właśnie na białku USAG-1, ponieważ wytwarza ono dwa rodzaje molekuł, znanych jako BMP (bone morphogenetic protein) oraz Wnt, które mają istotny udział w rozwoju nowych zębów. W dalszych pracach uczeni opracowali lek, który dzięki zawartym w nim przeciwciałom jest w stanie zablokować niekorzystne działanie USAG-1. I ponownie odnotowano na tym polu sukces - gryzoniom zaczęły pojawiać się nowe zęby.
Istotny jest tutaj fakt, że opracowany przez Japończyków lek okazał się również skuteczny w przypadku fretek. Należy podkreślić, że ich profil stomatologiczny w większym stopniu przypomina ludzki i podobnie jak my, są diphyodontami, co oznacza, że mają zestaw zębów mlecznych, które później są zastępowane zębami stałymi. Wyniki przeprowadzonych na zwierzętach badań okazały się obiecujące. Kolejnym krokiem jest wdrożenie analogicznych działań w odniesieniu do ludzi. I takie są już obecnie planowane. Zgodnie z ostatnimi informacjami prasowymi, badania kliniczne miałyby się rozpocząć już w 2024 roku.
Jednakże nawet w przypadku pozytywnych rezultatów tych badań ocenia się, że leczenie stałoby się dostępne dla ludności nie wcześniej niż w 2030 roku. Sam mechanizm powstawania nowych zębów w rezultacie zastosowanej terapii przypominałby ten, z jakim mamy do czynienia u dzieci, które utraciły zęby mleczne. Twórcy tej metody nazywają natomiast wywołany w ten sposób proces regeneracją zębów trzeciej generacji, po pierwszych zębach mlecznych i późniejszych stałych.
Źródło: IFLScience, Mainichi, fot. Liz20151222, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons
