Stres może upośledzać pamięć i przyspieszyć spadek zdolności poznawczych w późniejszym życiu – wynika z najnowszych badań. Co więcej, stres może także powodować kurczenie się mózgu.
Nowe badania opublikowane na łamach pisma „Neurology” wykazały, że wyższy poziom kortyzolu - hormonu związanego ze stresem - u osób w średnim wieku jest związany z minimalnie mniejszą objętością mózgu. Osoby te mają również mają problemy z pamięcią i znacznie gorsze wyniki w testach poznawczych.
Analiza dotyczyła ponad 2000 zdrowych ochotników w średnim wieku. Naukowcy stwierdzili, że osoby z wyższym poziomem kortyzolu we krwi gorzej radziły sobie z testami na pamięć i miały nieco zmniejszoną objętość mózgu w porównaniu do tych z normalnym poziomem hormonu. Efekt był bardziej widoczny wśród kobiet.
Autorzy w swojej publikacji zaznaczyli, że uzyskane przez nich wyniki nie oznaczają, że stres powoduje uszkodzenia mózgu. Badanie raczej podkreśla związek między stresem a funkcjonowaniem mózgu. Podobne wyniki uzyskano w badaniach na myszach.
Stres jest naturalną częścią życia, ponieważ ciało reaguje w obliczu niebezpieczeństwa lub innych zagrożeń. Kortyzol ma kluczowe znaczenie dla tej reakcji. W stresujących sytuacjach poziom kortyzolu wzrasta i wraz z innym hormonem – adrenaliną - sygnalizuje organizmowi reakcję - walkę lub ucieczkę.
Kortyzol zwiększa poziom cukru we krwi przez co zwiększa się wykorzystanie go przez mózg do wytwarzania energii. To z kolei tłumi funkcje organizmu, które nie są potrzebne w nagłych przypadkach, takie jak trawienie, popęd płciowy czy wzrost.
Po przejściu stresującej sytuacji poziom kortyzolu powinien spaść. Jednak nie zawsze tak jest. Ciało z niezrozumiałych dla badaczy przyczyn może nadal utrzymywać wysoki poziom kortyzolu. Nowoczesny styl życia sprzyja takim sytuacjom.
Utrzymujący się podwyższony poziom kortyzolu może powodować uszkodzenie serca czy skóry, zatem fakt, że stres i wyższe poziomy kortyzolu w organizmie mogą wpływać na pamięć i funkcjonowanie mózgu, nie jest wcale zaskakujący. Osoby cierpiące na zespół Cushinga, który związany jest z wysokim poziomem kortyzolu, często doświadczają problemów z pamięcią, skupieniem uwagi, mają zaburzenia nastroju i depresję.
W analizach wykorzystano bazę danych z rządowego badania Framingham Heart Study, w trakcie którego przebadano tysiące osób. Doktor Justin Echouffo-Tcheugui, współautor publikacji, wraz z zespołem naukowców przeanalizował dane 2231 osób w średnim wieku 49 lat. Każdy z uczestników przechodził testy psychologiczne, na pamięć oraz oceniające umiejętności umysłowe. Każdy z uczestników przeszedł jeszcze raz te same testy osiem lat po pierwszym badaniu. Uczestnicy dostarczyli także próbkę krwi do analizy, a około 2000 z nich miało przeprowadzony rezonans magnetyczny mózgu, w którym sprawdzano m.in. jego objętość.
Jak już wspomniano wcześniej, naukowcy odkryli, że osoby z wysokim poziomem kortyzolu miały niższe wyniki w testach pamięci niż te z normalnym poziomem kortyzolu. Wysoki poziom kortyzolu był również związany z niższą całkowitą objętością mózgu.
Echouffo-Tcheugui przyznał, że ta analiza to jedynie ułamek tego, co może powodować utrzymujący się wysoki poziom kortyzolu z organizmem człowieka. Biorąc pod uwagę znane szkodliwe działania z tym związane, lekarze i społeczeństwo powinni zwrócić uwagę na możliwość uszkodzenia mózgu.
- Nasze badania wykryły utratę pamięci i kurczenie się mózgu u ludzi w średnim wieku, zanim objawy zaczęły pokazywać się w zwykłych codziennych czynnościach - powiedział Echouffo-Tcheugui. - Dlatego ważne jest, aby ludzie znaleźli sposoby na zmniejszenie poziomu stresu. Redukowanie stresu może przynieść szereg korzyści bez względu na to, czy osiąga się to dzięki ćwiczeniom, technikom relaksacyjnym czy pytaniu lekarza o leki zmniejszające stężenie kortyzolu – dodał.
Źródło: Live Sciene, fot. CC BY-ND 2.0/ Flickr/ Firesam!
