Owadomorek muszy jest szeroko rozpowszechnionym, patogennym grzybem. Przetrwał dzięki zakażaniu much domowych śmiertelnymi zarodnikami. Nowe badania pokazują wyjątkową taktykę grzyba, która umożliwia mu przetrwanie. „Oczarowuje” on samce much, doprowadzając je do nekrofilii i kopulacji z zainfekowanymi grzybem zwłokami martwych samic.
Po zainfekowaniu samicy muchy, Entomophthora muscae, czyli owadomorek muszy rozwija się w ciele owada i powoli zjada od środka swojego gospodarza. Po około sześciu dniach, zmusza samicę muchy do podróży na najwyższy dostępny punkt w okolicy, czy to na roślinność, czy na ścianę, gdzie mucha umiera. Potem grzyb zaczyna uwalniać sygnały chemiczne znane jako seskwiterpeny, które wabią samce.
- Sygnały chemiczne działają jak feromony, które „oczarowują” samce much i sprawiają, że mają one niesamowitą ochotę na kopulację z martwymi samicami - wyjaśnia Henrik H. De Fine Licht, profesor na Wydziale Środowiska i Nauk o Roślinach Uniwersytetu w Kopenhadze i jeden z autorów badania, którego wyniki ukazały się na łamach pisma „The ISME Journal” (DOI: 10.1038/s41396-022-01284-x).
W trakcie kopulacji z martwymi samicami, zarodniki grzybów są wyrzucane i zakażają samce, które następnie spotyka ten sam makabryczny los i „zjedzenie od środka”. W ten sposób Entomophthora muscae rozprzestrzenia swoje zarodniki na nowe ofiary i zapewnia sobie przetrwanie.
Nowe badania przeprowadzili naukowcy z Uniwersytetu w Kopenhadze i Szwedzkiego Uniwersytetu Nauk Rolniczych w Alnarp. - Nasze obserwacje sugerują, że jest to bardzo dopracowana strategia. To prawdziwy mistrz manipulacji. I to jest niesamowicie fascynujące - mówi Henrik H. De Fine Licht.
Śledzenie zachowania much pozwoliło badaczom wykazać, że martwe samice stają się bardziej atrakcyjne w miarę upływu czasu.
73 procent samców much łączyło się z samicami, które dokonały żywota z powodu infekcji grzybiczej 25-30 godzin wcześniej. Tylko 15 procent samców spółkowało z trupami samic, które były martwe od 3 do 8 godzin.
- Im dłużej samica muchy była martwa, tym bardziej stawała się "powabna" dla samców. Dzieje się tak dlatego, że z czasem wzrasta liczba zarodników grzybów, co wzmacnia „uwodzicielskie” zapachy - wyjaśnia Henrik H. De Fine Licht.
Oprócz wglądu w fascynujące mechanizmy przyrody, badanie dostarcza nowej wiedzy, która w przyszłości może doprowadzić do opracowania skutecznych środków odstraszających muchy.
- Muchy są dość niehigieniczne i mogą powodować przenoszenie chorób na ludzi i zwierzęta. Istnieje potrzeba ograniczania populacji much domowych, na przykład w miejscach, gdzie produkowana jest żywność. To właśnie tam grzyb Entomophthora muscae może okazać się przydatny. Być może uda nam się wykorzystać substancje zapachowe grzybów jako biologiczny środek zwalczania szkodników, który przyciąga zdrowe samce do pułapki na muchy – podsumowuje Henrik H. De Fine Licht.
Źródło: University of Copenhagen, fot. Filippo Castelucci
