Około 5,300 lat temu we wschodniej części Chin istniała rozwinięta już cywilizacja. Jej członkowie zbudowali wspaniałe miasto, jakiego nigdy wcześniej nie widziano w całej Azji, a być może nawet na całym świecie. Zachowane do dziś ślady kultury Liangzhu, która powstała wzdłuż brzegów delty rzeki Jangcy, są świadectwem tego, czego mogło dokonać społeczeństwo neolityczne w ostatnich latach epoki kamienia.
Archeolodzy badający ruiny miasta Liangzhu wskazują na liczne oznaki społecznego, kulturowego i technologicznego postępu w tym okresie, zwłaszcza w rolnictwie i akwakulturze. Wyrafinowane cechy architektoniczne, w tym sprytne wykorzystanie inżynierii wodnej i budowa kanałów irygacyjnych, tam oraz zbiorników sprawiły, że badacze nazywają to miasto „Wenecją epoki kamienia”.
Żaden z tych cudów architektonicznych nie przetrwał jednak długo. Po jednym tysiącleciu, kultura Liangzhu w tajemniczy sposób upadła, a starożytne miasto zostało nagle opuszczone. Działo się to około 4300 lat temu. Nigdy nie udało się w pełni zrozumieć powodów upadku cywilizacji, choć wiele osób sugerowało, że przyczynić się do niej mogła katastrofalna powódź.
Wyniki nowych odkryć zostały przedstawione w „Science Advances”. (DOI: 10.1126/sciadv.abi9275).
- Na zachowanych ruinach znaleziono cienką warstwę gliny, która wskazuje na możliwy związek między upadkiem cywilizacji a wylewami rzeki Jangcy - wyjaśnia geolog Christoph Spötl z Uniwersytetu w Innsbrucku w Austrii. - Jednak na podstawie samej warstwy błota nie można było wyciągnąć jednoznacznych wniosków na temat przyczyny – podkreśla badacz.
Dzięki nowym badaniom eksperci uzyskali więcej informacji na temat warunków klimatycznych panujących na tamtym obszarze przed tysiącami lat. Spötl wraz z międzynarodowym zespołem przebadali formacje mineralne takie jak stalagmity z dwóch podwodnych jaskiń w regionie. Zachowują one chemiczne sygnatury warunków klimatycznych przed wiekami.
Analizę próbek stalagmitów przeprowadził Haiwei Zhang z chińskiego Xi'an Jiaotong University. Zebrane dane wskazują, że upadek miasta Liangzhu zbiegł się z okresem niezwykle wysokich opadów, które prawdopodobnie trwały przez dziesięciolecia. Ich przyczyną mogła być zwiększona aktywność El Niño.
Dane zebrane wcześniej przez archeologów oraz nowe ustalenia wskazują na ten sam okres, w którym upadła cywilizacja. - Masywne deszcze monsunowe prawdopodobnie doprowadziły do tak poważnej powodzi na Jangcy i jej odnogach, że nawet wyrafinowane tamy i kanały nie mogły już wytrzymać naporu mas wody, które ostatecznie zniszczyły miasto Liangzhu i zmusiły ludzi do ucieczki - mówi Spötl.
Według badaczy, wcześniejsze zmiany klimatyczne w delcie Jangcy mogły mieć wpływ na inne kultury neolityczne, które zamieszkiwały ten obszar. Społeczeństwo Liangzhu powstało w okresie suchych i względnie stabilnych warunków środowiskowych.
„Badania archeologiczne wykazują obecność dużych kompleksów hydraulicznych, takich jak tamy ziemne w pobliżu miasta Liangzhu, które zostały zbudowane ok. 5300 - 4700 lat temu” - piszą naukowcy w swoim opracowaniu. „To sugeruje, że społeczeństwo Liangzhu skutecznie zarządzało zasobami wodnymi, wykorzystując infrastrukturę hydrauliczną do łagodzenia skutków powodzi i/lub nawadniania, aby przetrwać w suchym klimacie” – stwierdzają eksperci.
Wydaje się, że z czasem susze mogły się nasilać. W końcu przestano budować zapory, bo istniejąca infrastruktura wystarczała do przetrwania w tamtych warunkach. Jednak potem nadeszły ulewne deszcze, spadające obficie w dwóch odrębnych okresach, między około 4400 a 4300 lat temu.
Dane uzyskane w czasie badań wskazują, że „masywne opady deszczu w całym środkowo-dolnym biegu doliny rzeki Jangcy mogły wywołać powódź rzeczną i/lub nadbrzeżną powódź morską, a tym samym utrudnić obecność ludzi i uprawę ryżu” - wyjaśniają autorzy.
„Masywne powodzie i zalania spowodowane słabym odwadnianiem nisko położonych terenów mogły zmusić mieszkańców Liangzhu do porzucenia stolicy, co ostatecznie doprowadziło do upadku całej cywilizacji Liangzhu” - wskazują autorzy.
Przez setki lat po tym wydarzeniu utrzymywały się wilgotne warunki, w czasie których inne starożytne kultury tymczasowo zasiedlały tamte tereny. Potem kolejna wielka susza doprowadziła do „ostatecznego upadku” neolitycznych cywilizacji w tym regionie.
Mniej więcej w tym samym czasie społeczeństwo chińskie wchodziło w nowy okres. W 2070 r. p.n.e. powstała dynastia Xia, uważana za pierwszą dynastię Chin, na czele której stanął Yu Wielki. „Nasze obserwacje dostarczają nowych solidnych dowodów na to, że powstanie dynastii Xia nastąpiło w trakcie przejścia klimatu z mokrego na suchy” - przekonują naukowcy.
Źródło: University of Innsbruck, fot. CC BY-SA 2.0/ Wikimedia Commons/ LukeLOU. Na zdjęciu fragment płaskorzeźby znalezionej w jednym z grobowców w mieście Liangzhu
