Japońscy naukowcy przeprowadzili pierwszy na świecie zabieg chirurgiczny przeszczepienia przeprogramowanych komórek macierzystych od innej osoby.
60-letniemu Japończykowi przeszczepiono komórki macierzyste siatkówki, które otrzymano dzięki technice indukowanych pluripotencjalnych komórek macierzystych (iPS), która pozwala naukowcom na przeprogramowanie komórek do podstawowego stadium podobnego do embrionalnego. Komórki wykorzystane do przeszczepu pochodziły z banku komórek macierzystych.
Powyższy sposób został opracowany przez japońskiego badacza, laureata nagrody Nobla – Shinya’ego Yamanake. W 2006 roku odkrył on, że zróżnicowane komórki mogą zostać cofnięte do stanu podobnego do zarodkowych komórek macierzystych poprzez indukcję ekspresji czterech genów. W efekcie komórki te mogą tworzyć przeróżne tkanki organizmu. Obecnie technika ta zwana jest czynnikami transkrypcyjnymi Yamanaki.
Naukowcy mają nadzieję, że operacja ta utoruje drogę do szerszego zastosowania tej technologii. Oczywiście jeśli przeszczep się przyjmie. Banki komórek macierzystych pochodzących od różnych dawców mogą sprawić, że tego typu przeszczepy będą szybsze i tańsze niż przygotowanie komórek macierzystych bezpośrednio od pacjenta.
Operacja miała na celu przede wszystkim ustalić bezpieczeństwa takiego zabiegu. Badacze będą teraz czuwać nad stanem pacjenta i sprawdzać ewentualne nieprawidłowości powstałe w przeszczepionych komórkach.
Operacja była wspólnym projektem Riken Research Institute, Kobe City Medical Center General Hospital oraz Kyoto University's Center for iPS Cell Research and Application. Trwała nieco ponad godzinę i przebiegła bez powikłań. Projekt zakłada przeprowadzenie podobnych zabiegów u kolejnych czterech osób. Pacjenci będą potem przez rok monitorowani przez naukowców.
U 60-latka, który otrzymał przeszczep zdiagnozowano zwyrodnienie plamki żółtej. To przewlekła, postępujące choroba oczu, która występuje u osób powyżej 50 roku życia. Często prowadzi do ślepoty.
Podobny zabieg został wykonany kilka lat temu, jednak dotyczył on komórek macierzystych pobranych od pacjenta. Wykonano go tą samą techniką. Pobrano od pacjenta komórki skóry, które przeprogramowano na komórki macierzyste siatkówki i w ten sposób wykonano przeszczep.
- Jesteśmy w połowie drogi, jednak do pełni sukcesu wciąż daleko. Kluczowym elementem w tym przypadku jest kontrola nad przeszczepem, czy przypadkiem nie zostanie odrzucony. Trzeba starannie kontynuować leczenie – powiedział kierujący badaniami Masayo Takahashi z Riken Research Institute.
Źródło: Scientific American, The Asahi Shimbun, fot. Nissim Benvenisty /CC BY 2.5/Wikimedia Commons
