Przy pomocy Lidaru - technologii skanowania laserowego powierzchni z powietrza, archeolodzy odkryli głęboko w dżungli półwyspu Jukatan pozostałości starożytnego miasta Majów. W Ocomtún, co w języku Majów oznacza „Kamienną kolumnę”, badacze znaleźli kilka podobnych do piramid struktur o wysokości ponad 15 metrów, boisko do gry oraz kamienne kolumny, od których miasto zawdzięcza swoją nazwę.
Naukowcy z meksykańskiego Narodowego Instytutu Antropologii i Historii (INAH) odkryli w rezerwacie Balamkú na półwyspie Jukatan pozostałości starożytnego miasta Majów. Nazwali je Ocomtún, ze względu na liczne cylindryczne kamienne kolumny rozrzucone po całej starożytnej osadzie. Poza kolumnami w mieście zidentyfikowano też podobne do piramid struktury o wysokości przekraczającej 15 metrów, boisko do gry, place, tarasy oraz konstrukcje ułożone w koncentryczne pierścienie.
Badacze na miejscu znaleźli też fragmenty ceramiki, które wskazują, że miejsce to było zamieszkane między 600 a 800 rokiem naszej ery, czyli z okresu określanego jako późny okres klasyczny.
Cywilizacja Majów rozciągała się na dzisiejszych terenach południowego Meksyku, Gwatemali, Belize i na części terenów zachodniego Hondurasu. Większość tych terenów porasta trudno dostępna dżungla, dlatego zdecydowano się na badania przy użyciu Lidaru (Light Detection and Ranging). To metoda pomiarowa, polegająca na naświetlaniu celu laserem i rejestrowaniu odbicia za pomocą czujników. Różnice w czasie powrotu wiązki odbitego światła oraz zmiana długości fali są wykorzystane do tworzenia trójwymiarowych modeli terenu.
Dzięki tej przełomowej technologii, która szturmem zdobyła wysokie miejsce wśród narzędzi przydatnych archeologom, można zobaczyć ukształtowanie terenu bez wierzchniej warstwy roślinności. Lidar przenika przez koronę drzew i odzwierciedla trójwymiarowe formy cech archeologicznych ukrytych pod roślinnością. Badacze mogą z obrazów cyfrowo usunąć drzewa i rośliny a nawet wodę, odsłaniając ukryte budowle.
Lidar już dowiódł swojej przydatności. W 2018 roku przy pomocy tej technologii w gwatemalskiej dżungli odkryto ruiny ponad 60 tysięcy domów, pałaców i innych struktur, które przez stulecia były ukryte przed wzrokiem współczesnego człowieka (więcej na ten temat w tekście: Megalopolis Majów. Zaskakujące odkrycia w północnej Gwatemali). Dzięki lidarowi archeolodzy ujawnili także prawdziwe rozmiary odnalezionego przed dekadą miasta Angamuco z 40 tys. budynków i innych struktur (więcej w tekście: Odkryto prawdziwe rozmiary starożytnego miasta. Miało tyle budynków, co Manhattan). Dzięki tej technologii odkryto też najstarszą i największą budowlę Majów (Najstarsza i największa budowla Majów odkryta w południowym Meksyku), setki kompleksów ceremonialnych sprzed tysięcy lat (W południowym Meksyku odkryto setki starożytnych kompleksów ceremonialnych), czy ruiny 11 miast i osad należących do nieznanej kultury (W boliwijskiej dżungli odkryto ruiny 11 miast należących do nieznanej kultury).
Badania miały na celu poszerzenie wiedzy o rozległym obszarze praktycznie nieznanym archeologii. Teren obejmujący 3000 km kwadratowych znajduje się w centralnej części meksykańskiego stanu Campeche. Uczeni skupili się na najbardziej wysuniętej na północ części tego obszaru. Badania rozpoczęły się w marcu.
Skanowanie laserowe z powietrza przeprowadzone przez University of Houston pomogło archeologom zidentyfikować liczne struktury w niezamieszkanej dżungli. Po zebraniu danych przez lidar uczonych czekała wycieczka do obszaru, gdzie znaleziono ruiny.
Na miejscu badacze kierowani przez archeologa Ivana Šprajca ze Słoweńskiej Akademii Nauk i Sztuk przyglądnęli się z bliska strukturom widzianym z powietrza. Według nich, kamienne kolumny, od których miejsce wzięło swoją nazwę, mogły pierwotnie służyć jako wejścia do pomieszczeń na wyższych kondygnacjach. Centrum, które składa się z trzech rozległych placów, zdominowane jest przez wysokie budynki o kształcie piramid otoczone tarasami. Między rozległymi placami znaleziono boisko, które mogło służyć do celów rekreacyjnych i być może religijnych. Jest tam też kompleks składający się z różnych niskich i wydłużonych konstrukcji, rozmieszczonych niemal w koncentryczne kręgi.
Południowa część miasta jest połączona groblą z częścią północną, gdzie zlokalizowana jest największa odkryta konstrukcja. Znaleziono tam ogromny prostokątny plac o bokach mierzących 80 metrów na 10 metrów. Znajduje się tam piramida, która wznosi się 25 metrów ponad naturalny teren.
- Największą niespodzianką okazało się stanowisko na wzniesieniu otoczone rozległymi terenami podmokłymi. Jego monumentalne centrum obejmuje ponad 50 hektarów i ma różne duże budynki, w tym kilka konstrukcji przypominających piramidy o wysokości ponad 15 metrów. Miejsce służyło jako ważny ośrodek na poziomie regionalnym, prawdopodobnie w okresie klasycznym. Najczęstsze rodzaje ceramiki, które zebraliśmy na powierzchni i w niektórych wykopach testowych, pochodzą z późnego okresu klasycznego. Analiza próbek tego materiału dostarczy nam bardziej rzetelnych danych dotyczących zamieszkania tych terenów – precyzuje Šprajc.
Źródło: INAH, Science Alert, fot. Ivan Šprajc/INAH
