Szczury karmione od najwcześniejszych dni produktami bogatymi w tłuszcze, sól i cukier, czyli produktami określanymi jako „śmieciowe jedzenie”, mają trwałe uszkodzenia mózgu. Okazuje się, że zła dieta może na długi czas zakłócać zdolność zapamiętywania.
Śmieciowe jedzenie (z j. ang. Junk Food) to określenie tanich produktów spożywczych o dużej zawartości tłuszczów, cukrów i soli oraz sztucznych dodatków, barwników i polepszaczy smaku, ale o znikomej zawartości innych niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania organizmu składników odżywczych. Do tego grona można zaliczyć niezdrowe przekąski, jak chociażby chipsy, słodkie napoje gazowane czy frytki. Nowe badania, które opublikowano na łamach „Brain, Behaviour and Immunity” (DOI: 10.1016/j.bbi.2024.03.015) wykazały, że dorastanie na takiej diecie może prowadzić do trwałych zaburzeń pamięci.
Śmieciowe jedzenie w ostatnich latach jest często wiązane przez naukowców z różnorakimi problemami zdrowotnymi. W badaniach z 2020 roku uczeni wykazali, że tydzień na tzw. diecie zachodniej wystarczył, by biorący udział w badaniach studenci uzyskali gorsze wyniki w testach pamięci (więcej na ten temat w tekście: Zachodnia dieta może upośledzać pracę mózgu i wpływać na kontrolę apetytu). Inne badania wykazały związek między niewłaściwą dietą a chorobą Alzheimera. Osoby cierpiące na chorobę Alzheimera mają zwykle niższy poziom neuroprzekaźnika zwanego acetylocholiną w mózgu, który jest niezbędny dla dobrze funkcjonującej pamięci i funkcji, takich jak uczenie się, skupienie uwagi, pobudzenie i mimowolne ruchy mięśni.
Mając na uwadze wcześniejsze prace Scott Kanoski z University of Southern California wraz ze swoimi współpracownikami zastanawiał się, jak na młodych ludzi wpływa dieta bogata w tłuszcze i cukier, szczególnie w okresie dojrzewania, kiedy ich mózg przechodzi znaczący rozwój.
Swoje badania zespół przeprowadził na szczurach. Naukowcy monitorowali poziom acetylocholiny w grupie szczurów będących od najmłodszych lat na diecie, którą z powodzeniem można by określić mianem zachodniej diety, czyli tłustej, słodkiej i wysoce przetworzonej. W badaniach wzięły również udział gryzonie karmione normalnie. Pełniły one rolę grupy kontrolnej.
Naukowcy przygotowali również specjalny test dal szczurów, który analizował ich reakcje na określone zadania. Miało to na celu sprawdzenie ich pamięci. Test ten polegał na umożliwieniu szczurom eksploracji nowych obiektów w różnych lokalizacjach. Po kilku dniach badacze ponownie wprowadzali szczury do niemal identycznego miejsca, które różniło się od poprzedniego tym, że miało jeden dodatkowy obiekt.
Wyniki eksperymentu pokazały, że gryzonie karmione śmieciowym jedzeniem zachowywały się tak, jakby nie pamiętały, jaki przedmiot i gdzie widziały wcześniej. Nie były w stanie zidentyfikować nowych obiektów w miejscu, które eksplorowały kilka dni wcześniej. Te problemy z pamięcią utrzymywały się nawet po przejściu na zdrową dietę. Natomiast szczury z grupy kontrolnej wykazywały się znajomością miejsca.
Wydaje się, że dzieje się tak dlatego, że diety bogate w cukry proste i tłuszcze nasycone zakłócają sygnalizację acetylocholiny, kluczowego neuroprzekaźnika w mózgach zwierząt, który jest odpowiedzialny za pamięć. Szczury z grupy spożywającej śmieciowe jedzenie miały obniżony poziom białka transportującego acetylocholinę w hipokampie – obszarze mózgu pomagającym utrwalać wspomnienia i informacje przestrzenne.
Dalsze obrazowanie wykazało, że ta redukcja zaburzyła sygnalizację acetylocholiny u zwierząt, które słabo radziły sobie z zadaniami pamięciowymi. - Sygnalizacja acetylocholiny to mechanizm pomagający kodować i zapamiętywać różne zdarzenia, analogicznie do pamięci epizodycznej u ludzi, która pozwala nam zapamiętywać wydarzenia z przeszłości. Wydaje się, że ten sygnał nie występuje u zwierząt, które dorastały na diecie bogatej w tłuszcze i cukry – wyjaśniła Anna Hayes.
Kanoski podkreślił, że okres dojrzewania jest bardzo wrażliwym okresem dla mózgu. Zachodzą w nim wówczas ważne zmiany. Obserwacje szczurów wykazały, że problemy z pamięcią były długotrwałe. - Niestety niektóre rzeczy, które mogą być łatwiej odwracalne w wieku dorosłym, są mniej odwracalne, gdy mają miejsce w dzieciństwie – zaznaczył.
W dalszych badaniach uczeni sprawdzili, czy uszkodzenia pamięci u szczurów wychowywanych na śmieciowym jedzeniu można odwrócić za pomocą środków indukujących uwalnianie acetylocholiny. Po podaniu tych środków pamięć szczurów została przywrócona.
To czy wyniki tych badań można przełożyć na ludzi, to inna kwestia. Należałoby przeprowadzić podobne badania z udziałem nastolatków. Jednak prace naukowców pokazują, co może zrobić niewłaściwa dieta i dodają kolejny dowód do już wcześniej zgromadzonych na szkodliwość śmieciowego jedzenia.
Źródło: University of Southern California, fot. Pexels/ CC0
