W Wielkiej Brytanii badacze rozpoczęli testy pierwszej spersonalizowanej szczepionki mRNA przeciwko złośliwemu nowotworowi skóry, czyli czerniakowi. Przygotowywany specjalnie dla każdego pacjenta preparat skutecznie pobudza komórki układu odpornościowego do walki z nowotworem. Eksperci twierdzą, że szczepionka ma duże szanse stać się przełomowym rozwiązaniem w immunoterapii.
Czerniak to nowotwór złośliwego skóry wywodzący się od melanocytów. Każdego roku diagnozuje się około 130 tys. nowych przypadków. Choroba najczęściej pojawia się po 40 roku życia i większość przypadków dotyczy rasy białej. Obecnie główną metodą leczenia jest wycięcie zmian chorobowych. Czasami stosuje się także radioterapię, leki i chemioterapię. Ale na horyzoncie pojawiła się nowa opcja – spersonalizowana szczepionka.
Niedawno University College London rozpoczął ostatnią, trzecią fazę badań klinicznych. Wcześniejsze badania wykazały, że szczepionka radykalnie zmniejsza ryzyko nawrotu choroby. Przygotowywany dla każdego pacjenta indywidualnie preparat pobudza komórki układu odpornościowego do walki z nowotworem. Takie podejście, jak wskazują eksperci, ma ogromny potencjał i jest też testowane pod kątem innych nowotworów, w tym płuc, pęcherza moczowego i nerek.
Immunoterapia jest specjalnie dostosowana do sygnatury genetycznej nowotworu każdego pacjenta. Polega na tym, że podczas operacji usunięcia zmian chorobowych, pobiera się próbkę nowotworu, a następnie, wykorzystując sekwencjonowanie DNA i sztuczną inteligencję, opracowuje się indywidualną terapię specyficzną dla każdego nowotworu. Innymi słowy, odpowiedź immunologiczne jest projektowana przeciwko konkretnemu nowotworowi. W leczeniu wykorzystywana jest technologia mRNA opracowana przez firmę Moderna.
Po takim leczeniu układ odpornościowy nie ma problemu z rozpoznaniem komórek nowotworowych i atakuje je. Celem jest zapobieganie nawrotom nowotworu po usunięciu guza. Badanie fazy drugiej opublikowane w czasopiśmie „The Lancet” (DOI: 10.1016/S0140-6736(23)02268-7) wykazało, że po trzech latach ryzyko nawrotu choroby lub zgonu zmniejszyło się o 49 proc. w porównaniu ze standardowym leczeniem.
- Idea tej immunoterapii polega na tym, że pobudza organizm i przygotowuje układ odpornościowy do szybkiego zidentyfikowania i zaatakowania wszelkich komórek nowotworowych w celu zapobiegania nawrotom czerniaka – powiedziała doktor Heather Shaw, koordynatorka badania.
Do nowych badań tylko w Wielkiej Brytanii zrekrutowano około 70 osób, którym chirurgicznie usunięto czerniaka z wysokim ryzykiem nawrotu. Ale globalnie naukowcy zamierzają zgromadzić około 1100 pacjentów. Badanie jest randomizowanym badaniem z podwójną ślepą próbą i kontrolowanym placebo. To oznacza, że część uczestników otrzyma szczepionkę mRNA-4157(V940), a część placebo. O tym, kto otrzymał jakie leczenie, nie będzie wiedział ani pacjent, ani naukowiec. Do tego każdy z uczestników, poza szczepionką mRNA lub placebo, będzie leczony środkiem o nazwie pembrolizumab. Lek ten zwiększa odpowiedź immunologiczną.
mRNA-4157 (V940) celuje w neoantygeny nowotworowe, które u konkretnego pacjenta ulegają ekspresji w nowotworach. Są to markery znajdujące się na guzie, które mogą potencjalnie zostać rozpoznane przez układ odpornościowy i stać się celem ataku. Iniekcja preparatu aktywuje przeciwnowotworową odpowiedź immunologiczną opartą na unikalnych mutacjach nowotworu pacjenta.
- Jest to terapia w dużym stopniu zindywidualizowana i pod pewnymi względami o wiele mądrzejsza niż szczepionka. Jest całkowicie dostosowana do potrzeb pacjenta i nie można jej zastosować u innej osoby. Myślę, że istnieje realna nadzieja, że będą to przełomowe rozwiązania w immunoterapii – powiedziała Shaw.
Źródło: The Guardian, National Institute for Health and Care Research, fot. OpenStax College/ CC BY 3.0/ Wikimedia Commons
