Niemieccy naukowcy ustalili, że samice żab trawnych rozwinęły różne sposoby, które pozwalają im uniknąć niechcianych adoratorów. Wśród nich jedna taktyka szczególnie przykuła uwagę badaczy. Samice, najczęściej te o mniejszych rozmiarach, udają martwe, co hamuje zapędy amantów.
Zachowania godowe w świecie zwierząt mają różną postać. Samce zabiegają o względu samic na przeróżne sposoby - od fantastycznych tańców czy pieśni godowych, po brutalną siłę i okrucieństwo. Różne gatunki mają różne strategie. Nie inaczej jest wśród płazów. Chociażby u żab zaloty mogą przybrać postać zaciętej, a niekiedy nawet śmiertelnej rywalizacji. Przeważnie wiele samców rywalizuje o względy samicy, co może skończyć się śmiercią dla słabszych adoratorów. Ale i samice podczas zalotów mogą stracić życie. Samce żab często zmuszają samice do kopulacji, ale niektóre z nich opracowały różne sposoby uniknięcia niechcianej uwagi.
Naukowcy ustalili niedawno, że samice żaby trawnej (Rana temporaria) mogą udawać martwe, by zniknąć z radarów napalonych samców. Ale znają też kilka innych sztuczek na odpędzenie absztyfikantów.
Wyniki i opis obserwacji ukazał się na łamach pisma „Royal Society Open Science” (DOI: 10.1098/rsos.230742).
Wiele gatunków żab, w tym żaba trawna, ma ograniczony czas na rozród. Wiosną samice gromadzą się w dużych grupach, a samce masowo podążają w tym kierunku. Przeważnie samców jest znacznie więcej niż samic. Dodatkowo samce zazwyczaj próbują pokryć jak największą liczbę samic. Oznacza to, że wielu samców jednocześnie rywalizuje o uwagę jednej samicy, co czasami może prowadzi do śmiertelnych starć między adoratorami. Ale samice również są narażone na duże ryzyko.
- Może się zdarzyć, że do jednej samicy przylgnie kilka samców, co często prowadzi do śmierci samicy – mówi Carolin Dittrich z Muzeum Historii Naturalnej w Berlinie w Niemczech i wyjaśnia, że gdy zdarzy się to w wodzie, to samice zwyczajnie toną pod ciężarem samców. - Muszę przyznać, że może to wyglądać obrzydliwie – dodaje.
Dittrich i jej współpracownicy odkryli, że samice żab trawnych stosują kilka sprytnych sztuczek, aby uniknąć niechcianych samców. To o tyle ciekawe, że według wiodących koncepcji samice są w dużej mierze bierne podczas tego procesu.
- Wcześniej sądzono, że samice nie wybierają partnerów ani nie bronią się przed samcami, ale w tych gęstych skupiskach lęgowych samice wcale nie są bierne, jak wcześniej sądzono – wyjaśnia Dittrich. - Odkryliśmy, że samice mogą zastosować trzy różne strategie unikania samców, z którymi nie chcą kopulować. Być może dlatego, że nie są gotowe do rozmnażania, a może zwyczajnie samiec nie przypadł im do gustu – dodaje.
Zespół Dittrich na potrzeby badań zebrał w sezonie lęgowym 96 samic i 48 samców. Żaby zostały umieszczone w pojemnikach wypełnionych małą ilością wody. W każdy z pojemników znalazł się jeden samiec oraz dwie różnej wielkości samice. Żaby pozostawiono na godzinę w spokoju, a w tym czasie zespół prowadził obserwacje.
Spośród 54 samic żab, które samiec objął w ramach zalotów, 83 procent odwracało się na grzbiet, co czyni tę metodę najczęstszą taktyką odpędzenia niechcianego adoratora. W takim przypadku samiec ląduje pod wodą i żeby się nie utopić musi zrezygnować. Inną popularną taktyką wśród samic było naśladowanie odgłosów wydawanych przez samce. Te zwyczajnie były wprowadzane w błąd i myślały, że zaszła pomyłka, że zamiast samicy próbują kopulować z samcem. To oszustwo stosowało 48 proc. samic. Badacze zaobserwowali jeszcze jedną taktykę. Samice sztywniały i pozostawały w bezruchu udając martwe. Tę sztuczkę stosowało 33 proc. samic.
Naukowcy zaobserwowali, że wszystkie trzy sposoby były stosowane pojedynczo, jak i w połączeniu. Zauważyli też, że mniejsze samice częściej stosowały wszystkie trzy taktyki i miały większe szanse na uniknięcie prób pokrycia przez samców. Zespół przyznał rónież, że udawanie martwej może być reakcją na stres. Taktyka ta występowała częściej u mniejszych, a zatem młodszych samic, co mogło wynikać z większego stresu wynikającego z mniejszego doświadczenia.
Udawanie własnej śmierci w ramach strategii ucieczki przed niechcianymi zalotnikami udokumentowano wcześniej u zaledwie kilku innych gatunków, w tym ważek, pająków i traszek.
Ale nie wszystko jest tym, na co wygląda. Badacze wyjaśnili, że zaobserwowane zachowania mogą mieć inne cele. Chociażby odwracanie się na grzbiet może być próbą oceny siły i wytrzymałości samca, czyli pożądanych podczas zalotów cech.
Źródło: IFLScience, Live Science, fot. Piet Spaans, CC BY-SA 2.5, via Wikimedia Commons
