Europejska Agencja Kosmiczna (ESA), we współpracy z Ministerstwem Rozwoju i Technologii (MRiT) oraz Polską Agencją Kosmiczną (POLSA) zakończyła ocenę merytoryczną w naborze eksperymentów do realizacji na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS). Nadesłano rekordową liczbę 66 zgłoszeń. W wyniku oceny przeprowadzonej wspólnie przez ESA i POLSA została opracowana wstępna lista obejmująca 18 eksperymentów.
Obecnie trwa proces pogłębionej analizy wykonalności przyjętych eksperymentów, który może potrwać kilka tygodni. Ze względu na ograniczenia techniczne związane z lotem polskiego astronauty już w 2024 r., nie ma gwarancji, że wszystkie eksperymenty z listy zostaną przyjęte do realizacji. Ponadto, część proponowanych eksperymentów okazała się na tyle złożona, że przygotowanie ich do najbliższej misji okazało się niemożliwe, i w związku z tym nie znalazły się na liście. Nadal jednak trwają rozmowy z ESA o możliwości ich realizacji w dalszej perspektywie, np. gdyby misja się opóźniła.
- Pierwsi proponenci już w najbliższych dniach otrzymają zaproszenie z ESA do rozpoczęcia przygotowań. Z tymi, którzy nie znaleźli się na liście będziemy rozmawiać o tym, jak ulepszyć ich propozycję czy przyspieszyć jej realizację. Żadne zgłoszenie nie pozostanie bez odpowiedzi. – zapewnia dr Oskar Karczewski, dyrektor Departamentu Badań i Innowacji POLSA.
W ramach misji polskiego astronauty na ISS planowane są eksperymenty, które poprzez szczególne i unikalne warunki panujące na stacji kosmicznej – w szczególności mikrograwitację, nie są możliwe do zrealizowania na Ziemi. Dzięki temu dla polskiego sektora kosmicznego otworzą się możliwości tworzenia innowacyjnych rozwiązań, produktów i usług na potrzeby przyszłych lotów załogowych w kosmos, ale również na potrzeby odbiorców na Ziemi. Można się spodziewać, że powstaną materiały o szczególnych właściwościach lub nowe produkty konsumenckie np. leki, które będą wytwarzane na stacjach orbitalnych lub na Księżycu.
- Spodziewaliśmy się dużego zainteresowania naborem, ale liczba i dojrzałość nadesłanych propozycji pozytywnie nas zaskoczyła. Jestem przekonany, że wybrane eksperymenty przyczynią się do postępów w takich dziedzinach jak inżynieria kosmiczna, medycyna kosmiczna, nauki biologiczne czy biotechnologia. Najlepsze propozycje zakładające testowanie na stacji ISS technologii, układów modułów, systemów lub materiałów mogą być także wykorzystane w przyszłych misjach eksploracyjnych ESA lub NASA. Pokazuje to dojrzałość polskiego sektora kosmicznego, który w ciągu 10 lat udziału w programach ESA może swobodnie współpracować, a nawet konkurować w realizacji ambitnych misji kosmicznych.– mówi prof. Grzegorz Wrochna, prezes POLSA.
Złożone wnioski były oceniane według dwóch grup kryteriów – technicznych i programowych (po 50 porc. wagi). Obejmowały one m. in. takie aspekty jak: przejrzystość celów technicznych i wykonalność proponowanego pomysłu, znacząca korzyść w odniesieniu do obecnego stanu rozwoju techniki i możliwości uzyskania przewagi konkurencyjnej, dotychczasowe doświadczenie podmiotów w zbliżonych projektach, potencjalne korzyści dla polskiego sektora w odniesieniu do obecnych i przyszłych produktów i usług kosmicznych, jak i zbieżność propozycji z priorytetami naukowymi lub technologicznymi programu eksploracji E3P.
Poniżej lista eksperymentów, które zostały ocenione najwyżej. Lista została uszeregowana zgodnie z numerem porządkowym zgłoszenia.
| TYTUŁ | OPIS | PODMIOT ZGŁASZAJĄCY |
| LeopardISS | Testy komputera do badania algorytmów AI na potrzeby eksploracji kosmosu. | KP Labs Sp. z o.o. |
| 0G-CARE | Badanie skuteczności leków przeznaczonych do zwalczania komórek rakowych w warunkach braku grawitacji. | Wrocław University of Science and Technology |
| PhoTOGRAV | Wykorzystanie spektroskopii do monitorowania aktywności mózgu, w celu wsparcia rozwoju interfejsów komputer-mózg. | Cortivision Sp. z o.o. |
| LEO-DDS | Biodegradowalne systemy dostarczania leków w warunkach braku grawitacji. | Centre of Polymer and Carbon Materials of Polish Academy of Sciences |
| TEAMLEO | Analiza komórek krwi astronautów dla celów badań genetycznych. | Military University of Technology |
| EDDIE-PHP | Eksperyment w warunkach mikrograwitacji testujący mechanizmy przeznaczone do zastosowań w górnictwie kosmicznym. | Astronika Sp. z o.o. |
| EEG neurofeedback lowers stress response during isolation in astronauts | Badania związane z metodami obniżania poziomu stresu w czasie wydłużonej izolacji. | Gdansk University of Physical Education and Sport |
| AstroPsychoHealth | Programy monitorowania zdrowia psychicznego astronautów na potrzeby misji kosmicznych. | University of Silesia in Katowice |
| Human gut microbiota changes in LEO | Badanie zmian bakterii jelitowych w warunkach mikrograwitacji. | Military University of Technology |
| Bioleaching of heavy metals and cultivation of fungi and yeast in microgravity conditions | Pozyskiwanie rzadkich minerałów z materiału meteorytowego za pomocą biotechnologii. | BGD Sp. z o.o. |
| OmicSexDepImmRes | Badanie biomarkerów komórkowych w celu monitorowania zależnych od płci odpowiedzi immunologicznych organizmu. | Medical University of Gdansk |
| MX-MatSpace | Badanie nanomateriałów na niskiej orbicie ziemskiej na potrzeby misji kosmicznych. | AGH University of Krakow |
| HAM Radio lessons and conversations | Edukacja i promocja nauki przez polskiego astronautę z wykorzystaniem systemów łączności na ISS. | Polish Amateur Radio Union |
| Before going to Mars | Wykorzystanie mikroorganizmów w celu podtrzymania innych form życia na potrzeby eksploracji kosmosu i zasiedlania innych planet. | University of Szczecin |
| Next Gen Acoustics | Demonstrator technologii monitorowania zdrowia i aktywności astronautów za pomocą sensorów akustycznych. | Svantek Sp. z o.o. |
| Microgravity Effects on Madagascar Cockroaches & Bioreactor Validation | Wpływ mikrograwitacji na zachowanie, reprodukcję i wzrost karaczana madagaskarskiego połączone z walidacją systemu bioreaktora. | Astronika Sp. z o.o. |
| RadMon-on-ISS | Skalowalne detektory promieniowania na potrzeby eksploracji kosmosu. | SigmaLabs Sp. z o.o. |
| AirO2 - ExtremoAlgae | Badanie produkcji tlenu przez algi w warunkach mikrograwitacji na potrzeby eksploracji kosmosu. | Extremo Technologies Sp. z o.o. |
Źródło: POLSA, fot. NASA/ESA
