Brazylijscy archeolodzy opisali zbiór petroglifów – wyrytych w skale rysunków, znalezionych we wschodniej części kraju tuż obok skamieniałych śladów dinozaurów. Naukowcy sądzą, że pradawni artyści tworząc swoją sztukę inspirowali się śladami tych gigantycznych stworzeń.
We wschodniej części Brazylii, w miejscu zwanym Serrote do Letreiro archeolodzy natrafili na skamieniałe ślady dinozaurów z okresu wczesnej kredy. Badając cenne znaleziska dostrzegli ledwie widoczne przykłady pradawnej sztuki naskalnej. Ślady dinozaurów i petroglify odnajdywano już wcześniej w wielu miejscach na świecie, ale, jak napisali badacze, „w żadnym z tych przypadków petroglify nie wykazywały tak ścisłego związku ze śladami dinozaurów, jak w Serrote do Letreiro”.
Wyniki oraz opis badań ukazał się na łamach pisma „Scientific Reports” (DOI: 10.1038/s41598-024-56479-3).
Pierwsze wzmianki o śladach dinozaurów w tym regionie Brazylii pochodzą z początków XX wieku. Miejscowa ludność od dawna wiedziała także o przykładach pradawnej sztuki. Jeśli chodzi o tropy dinozaurów, to były one wielokrotnie badane, ale petroglifom poświęcono mniej uwagi. Nigdy nie zostały one kompleksowo przeanalizowane, zwłaszcza w połączeniu ze śladami zostawionymi przez dinozaury.
W niedawnych badaniach zespół archeologów i paleontologów powiązanych z kilkoma instytucjami w Brazylii zidentyfikował w Serrote do Letreiro trzy duże wypiętrzenia skalne, gdzie dostrzeżono zarówno ślady dinozaurów, jak i petroglify. W niektórych przypadkach petroglify i ślady są bardzo blisko siebie. Pradawne odciski oraz przykłady „dzieł sztuki” odkrył w tym miejscu Giuseppe Leonardi w 1979 roku.
Analizując skamieniałe ślady uczeni ustalili, że zostawiły je ornitopody, teropody i zauropody. Na pierwszym stanowisku uczeni dostrzegli 22 symbole wyryte wokół zachowanych śladów głównie teropodów. Na drugim znaleziono tylko dwa petroglify, ale wydaje się, że kiedyś było ich tam znacznie więcej, jednak przez lata stały się nieczytelne. Na trzecim zidentyfikowano 30 petroglifów i ślady pozostawione głównie przez zauropody. Stanowisko obejmuje obszar o łącznej powierzchni ponad 15 000 metrów kwadratowych.
Fot. Troiano et al., Scientific Reports, 2024 (CC BY 4.0)
Fot. Troiano et al., Scientific Reports, 2024 (CC BY 4.0)
Fot. Troiano et al., Scientific Reports, 2024 (CC BY 4.0)
Naukowcy wskazują, że te „dzieła sztuki” stworzone przez miejscową ludność tysiące lat temu prawdopodobnie były inspirowane odciskami dinozaurów. „Nie ulega wątpliwości, że dawni artyści dostrzegli ślady stóp i celowo wykonali wokół nich petroglify, ustanawiając symboliczne połączenie między ludzką ekspresją graficzną a zapisem kopalnym” - napisali autorzy badań w publikacji.
Większość odkrytych petroglifów ma kształt okręgów, z których wychodzą promieniste linie. Ale są też i inne motywy. Te przykłady sztuki naskalnej są bardzo podobne do innych dzieł odkrytych na terenach Brazylii. Różnice w stylu i wykonaniu poszczególnych petroglifów sugerują, że artystów było co najmniej kilku. Uczeni dostrzegli, że prace są wykonane bardzo starannie i spekulują, że osoby wykonujące ryty uważały, żeby nie uszkodzić śladów.
- W żadnym przypadku nie stwierdzono, żeby stworzenie petroglifu spowodowało uszkodzenie istniejących śladów, co sugeruje, że twórcy uważali i troszczyli się o nie – wyjaśnia zespół. „Ten zespół dowodów archeologicznych i paleontologicznych jednoznacznie wskazuje, że dawne populacje ludzkie z tego terenu wchodziły w interakcję z zapisem kopalnym i prawdopodobnie go asymilowały, włączając go do swojego wyrazu graficznego, kulturowego, a w konsekwencji integrując go ze swoją zbiorową tożsamością” - napisali uczeni.
Stanowisko Serrote do Letreiro należy do szerokiego zestawu podobnych stanowisk archeologicznych związanych ze sztuką naskalną w północno-wschodnim regionie Brazylii prezentujących identyczny repertuar motywów oraz podobne lub identyczne techniki wykonania, wskazują naukowcy.
Ustalenie daty powstania petroglifów było poważnym wyzwaniem. Na obszarze, którzy autorzy badań uznali za strefę wpływów ludności, która stworzyła dzieła naskalne, odkryto wcześniej pochówki sprzed około 12 tys. lat. Na pobliskim stanowisku Pedra do Alexandre datowano za pomocą metod radiowęglowych dwadzieścia osiem pochówków. Okazało się, że chowano tam ludzi w okresie od około 9400 do 2620 roku przed naszą erą. Wobec braku innych dowodów naukowcy zaproponowali, że to właśnie w tym okresie powstały petroglify. Dalsze badania z wykorzystaniem najnowszych metod bezpośredniego datowania petroglifów z pewnością dadzą dokładniejsze wyniki.
Źródło: Phys.org, IFLScience, Scientific Reports, fot. Troiano et al., Scientific Reports, 2024 (CC BY 4.0)
