Archeolodzy znaleźli dowody na to, że ludzie zamieszkiwali kanały lawowe na terenach dzisiejszej Arabii Saudyjskiej. Podziemne tunele utworzone przez strumienie lawy zapewniały schronienie mieszkańcom Półwyspu Arabskiego od co najmniej 10 tysięcy lat.
Archeolodzy w Arabii Saudyjskiej znaleźli dziesiątki dowodów wskazujących na to, że ludzie zamieszkiwali w jaskini lawowej już 10 tysięcy lat temu, a być może nawet wcześniej. Odkryć dokonano w systemie kanałów lawowych zwanym Umm Jirsan, który znajduje się około 125 kilometrów na północ od Medyny.
Wyniki oraz opis badań ukazał się na łamach pisma „PLoS ONE” (DOI: 10.1371/journal.pone.0299292).
Pracami kierowali naukowcy z australijskiego Griffith University, współpracując z ekspertami z innych uczelni. Badali oni Umm Jirsan – kanał lawowy o długości 1,5 kilometra, wysokości 12 metrów i szerokości sięgającej nawet 45 metrów, Jest to największy tunel lawowy w Arabii Saudyjskiej. Kanały czy tunele lawowe powstają po przepłynięciu przez nie gorącej lawy. Podobne struktury są także na Księżycu i mogą one posłużyć jako schronienie dla astronautów (więcej na ten temat w tekście: Księżyc jest pełen jaskiń. Jak je wykorzystać?)
Chociaż wiadomo, że ludzie żyli na Półwyspie Arabskim od bardzo dawna, to pozostałości po ich bytności jest niewiele ze względu na to, że w tych suchych i gorących warunkach materiał organiczny nie ma szans przetrwać długich okresów. Dlatego naukowcy szukali obszarów, w których mogłyby się zachować ślady pradawnej bytności naszych przodków. Szukali miejsc osłoniętych przed Słońcem, wiatrem i gwałtownymi zmianami temperatury na przestrzeni ostatnich tysiącleci. Tunel lawowy Umm Jirsan doskonale się do tego nadawał.
Podczas eksploracji podziemnych jaskiń i kanałów lawowych natknęli się na przykłady sztuki naskalnej, kości ludzi i zwierząt oraz różnorakie artefakty, w tym ceramikę, fragmenty tkanin, obrobione kawałki drewna i kamienne narzędzia. Wiek tych znalezisk wskazuje, że kanał lawowy Umm Jirsan był regularnie wykorzystywana jako schronienie już od około 10 tys. lat, w okresie neolitu, przez co najmniej siedem tys. lat, prawdopodobnie aż do epoki brązu.
Jaskinie i tunele lawowe, jak wskazują badacze, nie były stale zamieszkanie, ale raczej zapewniały pasterzom wytchnienie od trudnych pustynnych warunków, gdy przemieszczali się między oazami, gdzie mogli sprzedać czy wymienić swoje towary. - Nasze odkrycia w Umm Jirsan dają rzadki wgląd w życie starożytnych ludów z Półwyspu Arabskiego, pokazując powtarzające się okresy, w których tunel lawowy był zamieszkany i rzucając światło na działalność pasterską, która niegdyś kwitła w tym regionie – powiedział dr Mathew Stewart, główny autor publikacji. - To miejsce prawdopodobnie służyło jako kluczowy punkt orientacyjny na szlakach pasterskich, łącząc oazy i ułatwiając wymianę kulturalną oraz handel – dodał.
Sztuka naskalna i przedstawienia fauny potwierdzają, że pasterze korzystali z tuneli lawowych. Dzięki nim uczeni byli w stanie zrekonstruować obraz tego, jak żyli dawni mieszkańcy Półwyspu Arabskiego. Malunki bydła, owiec, kóz i psów potwierdzają prehistoryczne praktyki hodowlane.
Fot. Stewart et al., 2024, PLOS ONE, CC-BY 4.0
Analiza izotopowa szczątków zwierzęcych wskazuje, że zwierzęta gospodarskie żywiły się głównie dzikimi trawami i krzewami. Z kolei analiza szczątków ludzkich wykazała, że mieszkańcy tych terenów utrzymywali dietę bogatą w białko, przy zauważalnym wzroście spożycia roślin, głównie zbóż i owoców z biegiem czasu, co sugeruje pojawienie się i rozwój rolnictwa.
Miejsca takie jak Umm Jirsan mogą być kopalnią złota dla archeologów, ponieważ wszystko, co w nich pozostało, jest chronione przed wiatrami, palącym Słońcem i innymi formami wietrzenia. - Te odkrycia podkreślają ogromny potencjał interdyscyplinarnych badań w jaskiniach i kanałach lawowych, oferując wyjątkowe okno na starożytną przeszłość Półwyspu Arabskiego – przyznał Michael Petraglia z Griffith University.
Trudno powiedzieć, kiedy Umm Jirsan po raz ostatni było wypełnione lawą. - W ciągu ostatnich 1500 lat w Arabii doszło do około 1500 erupcji wulkanów, a w starożytności było ich znacznie więcej – powiedział Stewart.
Źródło: EurekAlert!, Live Science, fot Green Arabia Project
