W Jordanii, w okolicach miasta Al-Katrana, naukowcy z Uniwersytetu Śląskiego znaleźli nowy minerał. Karwowskiit, bo tak został nazwany, należy do grupy merrillitu i współwystępuje z nikelfosfidem, znajdowanym do tej pory wyłącznie w meteorytach. Minerał nazwano na cześć zmarłego niespełna rok temu wybitnego znawcy i badacza meteorytów prof. Łukasza Karwowskiego z Uniwersytetu Śląskiego.
Karwowskiit odkrył zespół badaczy, w którego skład wchodzili naukowcy z Uniwersytetu Śląskiego - prof. dr hab. Evgeny Galuskin i prof. dr hab. Irina Galuskina z Wydziału Nauk Przyrodniczych UŚ oraz prof. dr hab. inż. Joachim Kusz i dr Maria Książek z Wydziału Nauk Ścisłych i Technicznych UŚ. Z badaczami współpracowali także Yevgeny Vapnik z Uniwersytetu Ben-Guriona w Israelu oraz dr Grzegorz Zieliński z Państwowego Instytutu Geologicznego – Państwowego Instytutu Badawczego (PIG-PIB) w Warszawie.
Nowy minerał został znaleziony w Jordanii w okolicach małego miasta Al Qatrana, leżącego niecałe 150 kilometrów na południe od Ammanu, stolicy Jordanii. Karowskiit został zatwierdzony przez Komisję Nowych Minerałów, Nomenklatury oraz Klasyfikacji przy Międzynarodowej Asocjacji Mineralogicznej (CNMNC-IMA) pod koniec października.
W komunikacie na stronach Uniwersytetu Śląskiego czytamy, że „karwowskiit należy do grupy merrillitu i jest swoistym ziemskim „meterorytowym” minerałem. Współwystępuje z nikelfosfidem (Ni,Fe)3P, znajdowanym dotąd tylko w meteorytach”. Pod mikroskopem skaningowym można dostrzec jego trygonalne kryształy. To pierwsze znalezione dobrze wykształcone kryształy minerału grupy merrillitu, czytamy dalej.
Karwowskiit należy do fosforanów ze wspomnianej już grupy merrillitu. Merrillit jest składnikiem skał pozaziemskich. Występuje w skałach księżycowych i meteorytach (na przykład pallasytach i meteorytach marsjańskich). Choć kilka lat temu znaleziono go też jako inkluzję w diamentach. Został opisany w 1915 roku przez George'a P. Merrilla, od którego wziął swoją nazwę.
Fosforany z kolei to główny nośnik fosforu w materii kosmicznej. Część z tych, które znaleziono w meteorytach, odkryto również w innych miejscach na Ziemi, ale niektóre są znajdywane wyłącznie w kosmicznych skałach.
Nony minerał został nazwany na cześć zmarłego niespełna rok temu profesora Łukasza Karwowskiego (1945–2022). Upamiętniony badacz był wybitnym mineralogiem i wieloletnim pracownikiem Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.
Jego specjalnością były meteoryty, szczególnie fosforany. Wśród nich najbardziej typowym jest właśnie niespotykany na Ziemi merrillit. Odkrył dwa nieznane wcześniej minerały fosforanowe w meteorycie Morasko.
Założył Polskie Towarzystwo Meteorytowe, którego był potem wieloletnim prezesem. Był legendą Wydziału Nauk o Ziemi oraz Wydziału Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Śląskiego.
Źródło: Uniwersytet Śląski, PAP, fot. PxHere/ CC0
