Chwasty to niechciane przez rolników czy ogrodników rośliny w ich uprawach. Często konkurują z pożądanymi gatunkami o światło, wodę oraz składniki pokarmowe i mogą uszczuplić zbiory nawet o 50 proc. Jednak często są to rośliny z różnych względów cenne i warto spojrzeć na nie inaczej, zwłaszcza 28 marca w Dniu Doceniania Chwastów.
28 marca przypada światowy Dzień Doceniania Chwastów. Jednak czym jest chwast? Prof. dr hab. Zuzanna Sawinska z Katedry Agronomii, Wydziału Rolnictwa, Ogrodnictwa i Bioinżynierii Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu przypomina, że angielski pisarz Richard Mabey, w swojej książce Weeds: In Defense of Nature’s Most Unloved Plants (Chwasty: Historia roślin wyjętych spod prawa), określił chwastami rośliny, które „przeszkadzają naszym planom lub naszym uporządkowanym mapom świata”. Przy takim podejściu, róża także będzie chwastem, bo według Mabey'a za chwasty uważa się każdą niepożądaną roślinę w łanie roślin uprawnych.
- Różnica pomiędzy chwastami a tym, co można nazwać godnymi szacunku roślinami, ma nie tyle charakter botaniczny, co jest wynikiem ludzkich ocen ich wartości. Chwasty rosną tam, gdzie są niechciane i wypierają rośliny, które dla nas z różnych względów są cenne, takie jak rośliny uprawne, kwiaty. Często szpecą skrupulatnie zaprojektowane ogrody. Richard Mabey nazywa chwasty „intruzami”, „partyzantami warzywnymi” i „wyjętymi spod prawa – dodaje prof. Sawinska.
Czym się charakteryzują chwasty? Szybko kiełkują, mają przyspieszony cykl rozwojowy, łatwiej i skuteczniej się rozprzestrzeniają. Mogą tez pozostawać w uśpieniu przez bardzo długi czas i kiełkują, gdy warunki są odpowiednie. - Jednym z przykładów są gatunki chwastów, których nie widziano od dziesięcioleci, a wyrosły w gruzach powstałych po niemieckim bombardowaniu Londynu podczas II wojny światowej. Jeszcze bardziej niezwykłe są niedawne wykopaliska archeologiczne, w których znaleziono m.in. nasiona chwastów, które zaczęły kiełkować. A niektóre z nich mają nawet 2000 lat! - mówi poznańska badaczka.
- Powinniśmy pamiętać o tym, że chwasty żyjąc z nami tak blisko od setek lat, często były także błogosławieństwem. To właśnie chwasty były pierwszymi uprawami, pierwszymi lekarstwami, to z nich wreszcie przygotowywano wiele potraw. Daleko nie szukając: zupa szczawiowa, sałatka z młodych pokrzyw czy mniszków, a przykładów można by podać jeszcze bardzo wiele. Na korzyść chwastów przemawia jeszcze trybula leśna (Anthriscus sylvestris L.), która stała się modną ozdobą wiosennych wesel czy materiał wymyślony przez George’a de Mestrala w 1941 – Velcro. To zarejestrowany znak towarowy dla tkaniny określanej popularnie jako rzep, dla której powstania inspiracją były owocostany łopianiu (Arctium L.) - podkreśla - prof. Sawinska.
Chwasty są nieustępliwe i potrafią się zaadaptować do warunków, w których inne rośliny nie mogą się rozwijać. Można by powiedzieć, że zasługują na podziw za wytrwałość w dostosowywaniu się do środowiska, w jakim się znajdują oraz za sprytne sposoby, w jaki to robią. Ale coraz częściej można usłyszeć o superchwastach.
- Superchwasty rozprzestrzeniają się z kontynentu na kontynent i przerażają nie tylko swoją destrukcyjną obecnością w środowisku i brakiem lub bardzo ograniczonymi możliwościami ich zwalczania, ale w niektórych przypadkach także bardzo dużymi, groteskowymi wręcz rozmiarami. W realiach naszego kraju takim chwastem stały się na pewno barszcz sosnowskiego (Heracleum sosnowskyi) czy nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis) – zaznacza badaczka.
Jak widać rola chwastów może być bardzo zróżnicowana. Warto zatem czasami spojrzeć na te rośliny inaczej, zwłaszcza 28 marca w Dniu Doceniania Chwastów.
Źródło i fot.: UPP
