Analiza badań ankietowych przeprowadzonych z udziałem ponad 230 tys. osób z USA na przestrzeni ostatnich 10 lat wykazała, że odpowiedzi dotyczące niektórych zasad moralnych zmieniają się w zależności od pory roku. Odkrycia te mają potencjalne implikacje jeśli chodzi chociażby o moment organizacji wyborów czy rozpraw sądowych.
Jeśli zapytasz obywateli Stanów Zjednoczonych, jakie wartości moralne uważają za najważniejsze, ich odpowiedzi będą się różnić w zależności od pory roku. Tak przynajmniej wynika z badania, które ukazało się na łamach pisma „Proceedings of the National Academy of Sciences” (DOI: 10.1073/pnas.2313428121). Jego autorzy wykazali ten związek na podstawie analiz ankiet przeprowadzonych w USA na dużej grupie. Podobne wzorce pojawiły się również w badaniach mniejszych kohort z Kanady i Australii.
Naukowcy z University of British Columbia (UBC) zaznaczają, że odkryte przez nich różnice w podejściu do zasad moralnych nie są jakoś specjalnie duże, ale są za to zaskakująco spójne na przestrzeni lat i mogą kształtować nasze decyzje na przykład w wyborach parlamentarnych.
- Ludzie są bardziej przywiązani do wartości promujących spójność grupy i podporządkowanie się normom wiosną i jesienią niż latem i zimą — powiedział Ian Hohm z UBC, pierwszy autor badania. - Wartości moralne są fundamentem, na podstawie którego ludzie podejmują decyzje i formułują osądy. Uważamy, że to odkrycie może być tylko wierzchołkiem góry lodowej i ma ono szerokie implikacje – dodał.
Badacze skorzystali ze stworzonej przez psychologów strony internetowej (yourmorals.org), która od 2009 roku gromadzi dane z badań ankietowych, mierzących poparcie uczestników dla pięciu wartości moralnych:
Lojalność, autorytet i czystość zostały określane przez badaczy jako wartości „wiążące”, ponieważ zachęcają do podporządkowania się normom grupowym. Można je także powiązać ze współczesnym konserwatyzmem politycznym. Troska i uczciwość mogą z kolei być uważane za bardziej liberalne wartości, ponieważ koncentrują się na prawach jednostki. Badania wykazały, że wartości te wpływają na nasze osądy na temat tego, co dobre, a co złe.
Naukowcy odkryli, że respondenci silniej popierali „wiążące” wartości wiosną i jesienią, a latem i zimą przywiązanie do nich było słabsze. Co ciekawe, schemat ten był wyraźnie widoczny na przestrzeni 10 lat. Badacze znaleźli również dowody na to, że spadek poparcia dla „wiążących” wartości w lecie był bardziej wyraźny na obszarach o bardziej ekstremalnych różnicach klimatycznych między porami roku.
Skąd takie różnice? Autorzy badań wskazują na potencjalny związek z poziomem obaw czy niepokojów. Jeden z współautorów publikacji, dr Brian O'Shea z University of Nottingham, wcześniej analizował, jak poziom niepokoju koreluje ze zmianą pór roku. Zespół naukowców skorzystał z jego ustaleń w tych analizach.
- Zauważyliśmy, że poziom lęku osiąga szczyt wiosną i jesienią, co pokrywa się z okresami, w których ludzie silniej popierają „wiążące” wartości — powiedział dr Mark Schaller z UBC, starszy autor badania. - Ta korelacja sugeruje, że wyższy poziom lęku może skłaniać ludzi do szukania pocieszenia w normach grupowych i tradycjach podtrzymywanych przez „wiążące” wartości - dodał.
Badania te mają szerokie implikacje dla polityki, prawa, zdrowia czy relacji społecznych. Jeśli autorzy badań mają rację, to od pory roku, w której organizowane są wybory czy rozprawy sądowe, będzie zależał ich wynik. W pierwszym przypadku zmiany wartości moralnych wpływają na poglądy i zachowania polityczne, w drugim osoby, które popierają „wiążące” wartości, będą mieć tendencję do bardziej radykalnych osądów wobec osób popełniających przestępstwa i naruszających normy społeczne. Według badań, pory roku mają też wpływ reakcje na choroby. Na przykład przestrzeganie wytycznych dotyczących dystansu społecznego i szczepień podczas pandemii COVID-19.
Autorzy publikacji podkreślają, że wiedza o tym, że przywiązanie do zasad moralnych zmienia się w zależności od pór roku, może zmienić skuteczność kampanii zdrowotnych czy politycznych. Zmiany te mogą również wpływać na to, jak ludzie postrzegają osoby z zewnątrz lub osoby, które nie dostosowują się do norm grupowych.
Źródło: University of British Columbia, fot. see above (collage idea and original combination by Predavatel), CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons
