Wątroba jest niesamowitym narządem - oczyszcza krew z toksyn, pomaga regulować metabolizm, a jeśli nawet dwie trzecie organu zostanie usunięte, może się zregenerować. Ale zbyt wiele uszkodzeń wywołanych przez alkohol czy niewłaściwą dietę może zaburzyć zdolności regeneracyjne wątroby. Co robić, by pomóc wątrobie w odbudowie?
Najbardziej niesamowite są jej zdolności do regeneracji wątroby. Nawet po usunięciu 2/3 organu może on powrócić do pierwotnej masy. Zdolności te są znane od bardzo dawna. Możne je zauważyć u starożytnych Greków w micie o Prometeuszu, gdzie orzeł co dzień zjadał jego wątrobę, a ta co noc odrastała. Współcześnie źródłem wiedzy są badania naukowe i eksperymenty, nie mitologia. A te najczęściej wykonywane są na gryzoniach.
Badacze od lat starają się zrozumieć mechanizmy stojące za niesamowitymi zdolnościami wątroby do odbudowy. Procesy te badają poprzez hepatektomię – operację, w której usuwa się znaczną część wątroby. Płaty wątroby są usuwane w stanie nienaruszonym, bez uszkodzenia pozostałych płatów. Wycięte płaty nigdy nie odrastają, ale te pozostawione w organizmie powiększają się, aby nadrobić masę usuniętych. Cały ten proces u szczura trwa od 5 do 7 dni. Częściowa hepatektomia jest najczęściej stosowaną metodą do badania regeneracji wątroby. W porównaniu z innymi metodami, nie wiąże się z uszkodzeniem tkanek i pojawieniem się stanu zapalnego, a inicjacja bodźca regeneracyjnego jest precyzyjnie określona.
Naukowcy ustalili, że odpowiedź regeneracyjna jest proporcjonalna do ilości usuniętej wątroby. Co ciekawe, wątroba pobrana od dużych psów i przeszczepiona do ich mniejszych kolegów, stopniowo zmniejsza swoje rozmiary, aż osiągnie wielkość narządu pasującego do nowego rozmiaru ciała. To samo się dzieje w przypadku mniejszej wątroby przeszczepionej do większego organizmu. To pokazuje, że masa wątroby jest precyzyjnie regulowana, aż do osiągnięcia właściwej wielkości.
Procesy odbudowy wątroby są napędzane przez hepatocyty, inaczej komórki wątrobowe, które składają się na około 80 proc. masy całego narządu. Sam organ u dorosłego człowieka waży średnio około 1,5 kilograma. Jednak zbyt duże i częste uszkodzenia mogą prowadzić do zaburzenia procesów regeneracyjnych.
Wątroba jest najważniejszym organem metabolicznym organizmu. To także, w opinii wieli badaczy, jeden z najciężej pracujących narządów. Funkcjonuje na okrągło, by przetworzyć składniki odżywcze z jedzenia, które każdy z nas spożywa, do substancji, które organizm może łatwo przyswoić.
Jej głównym zadaniem, spośród około 500 jej funkcji, jest oczyszczanie z toksyn krwi płynącej z przewodu pokarmowego, przed przekazaniem jej do reszty ciała. To właśnie toksyny pochodzące z leków, alkoholu czy niewłaściwej diety mogą najbardziej zaszkodzić wątrobie.
Wątroba, by pomóc strawić tłuszcze, wytwarza około 1000 mililitrów żółci dziennie. Odgrywa również kluczową rolę w utrzymywaniu poziomu cukru we krwi. Potrafi też pozbywać się niektórych drobnoustrojów, czym wspomaga nasz układ odpornościowy.
Alkohol, siedzący tryb życia, zła dieta, leki – to główne przyczyny problemów z wątrobą, a choroby wątroby mają znaczący wpływ na jakość i długość naszego życia. Na stan tego organu wpływają również nasze otoczenie i styl naszego życia. Toksyny z zanieczyszczonego środowiska, smog, sztuczne dodatki do żywności także nie są obojętne dla wątroby.
Szczególnie źle na stan tego organu wpływa coraz większy problem z otyłością, który dotyczy również Polaków. Wątroba jest narażona na negatywne skutki odkładania się tłuszczu w naszych organizmach, co występuje przede wszystkim u osób otyłych.
Najczęstsze choroby wątroby to marskość wątroby, wirusowe zapalenie wątroby typy A, B i C, niealkoholowa słtuszczeniowa choroba wątroby (NAFLD) oraz nowotwór wątroby. Szacuje się, że tylko NAFLD dotyka kilka milionów Polaków.
Wątroba znajduje się pod przeponą po prawej stronie, dlatego ból zlokalizowany w tym miejscu, szczególnie powracający, powinien zwrócić naszą uwagę. Chora wątroba może dawać wiele oznak i zależą one od tego, z jakim schorzeniem mamy do czynienia. Wspomniany ból może wskazywać na raka wątroby, NAFLD lub wirusowe zapalenia wątroby. Naszą uwagą powinno zwrócić również powiększenie wątroby objawiające się powiększeniem obwodu brzucha.
Objawami chorej wątroby może być również: utrata apetytu, nudności, zmęczenie, problemy z koncentracją, swędzenie i wybroczyny na skórze, utrata wagi czy poczucie ciężkości po prawej stronie. Gdy zauważymy któryś z tych objawów i będzie on połączony z bólem, należy skontaktować się z lekarzem.
By zachować wątrobę w zdrowiu wystarczy przestrzegać kilku prostych zasad. Przede wszystkim należy dobrze się odżywiać. Spożywać warzywa i owoce i unikać przetworzonych produktów, cukrów i co ważne - alkoholu. Wspomóc nasze wysiłki mogą takie produkty jak: burak, jarmuż, kurkuma czy kawa. Na łamach „Alimentary Pharmacology and Therapeutics” ukazała się publikacja sugerująca, że codzienne picie dwóch filiżanek kawy redukuje ryzyko marskości wątroby. Naukowcy swoje wnioski oparli na analizie kilku badań kohortowych i oraz badań kliniczno-kontrolnych z udziałem 427 133 uczestników.
W regeneracji wątroby mogą pomóc także regularne ćwiczenia fizyczne. Zmniejszają ryzyko wystąpienia NAFLD, która wiąże się z otyłością, cukrzycą typu II oraz zespołem metabolicznym. Badania opublikowane w „Hepatology” wykazały, że niższe ryzyko problemów związanych ze stłuszczeniem wątroby nie zależy od utraty wagi, ale jest bezpośrednim wynikiem zwiększonego wysiłku aerobowego.
Działanie wątroby możemy wspomagać także poprzez wspomaganie jej pracy chociażby fosfolipidami – organicznymi związkami chemicznymi, które wchodzą w skład błony komórkowej. Ich zbawienne dla wątroby działanie opisano na łamach „Clinical and Experimental Gastroenterology”. Fosfolipidy zatrzymują procesy włóknienia, przyspieszają eliminacją cholesterolu z żółci, przy okazji uczestniczą w trawieniu tłuszczy i przede wszystkim przyspieszają proces regeneracji hepatoctów, a co za tym idzie, także całej wątroby.
Źródło:
Nowiny Lekarskie,
szczęśliwawatroba.pl,
fot. Database Center for Life Science/ CC BY-SA 2.1/ Wikimedia Commons
