Nagranie zrealizowane na potrzeby filmu dokumentalnego o ośmiornicach pokazuje głowonoga o imieniu Heidi, który zmienia kolory podczas snu. Opiekun zwierzęcia, biolog David Scheel, twierdzi, że zmiany barw i wzorów na ciele ośmiornicy przypominają te obserwowane u żyjących na wolności ośmiornic podczas polowania. Uczony sugeruje, że Heidi wykazuje oznaki fazy REM, w której pojawiają się marzenia senne.
Ośmiornice to niezwykle inteligentne stworzenia. Naukowcy obserwujący ich życie wiedzą, że zwierzęta te potrafią prezentować złożone zachowania. To społeczne istoty. Wykazują zaangażowania i zainteresowanie swoim otoczeniem. Potrafią używać swoich ramion, jak narzędzi. W różnych badaniach wykazano, że mogą zapamiętywać wzory i kształty, odkręcać słoiki od środka czy nawet uciekać z jednego akwarium do drugiego w poszukiwaniu pożywienia.
Na krótkim nagraniu zrealizowanym przez stację PBS na potrzeby filmu dokumentalnego „Octopus: Making Contact”, którego premiera będzie miała miejsca 2 października, zarejestrowano ośmiornicę o imieniu Heidi, która wydaje się śnić zmieniając barwy i wzory na skórze.
Heidi mieszka w salonie biologa morskiego Davida Scheela z Alaska Pacific University w Anchorage na Alasce. Jak twierdzi uczony, zmiany kolorów i wzorów wydają się być spójne z zachowaniami w świecie rzeczywistym. - Sen można rozpoznać behawioralnie, a badania wykazały, że zarówno ośmiornice, jak i ich krewniaki - mątwy - mają zachowania, które spełniają definicję snu. Stają się wtedy spokojne i mniej reagują na zakłócenia, ale można je obudzić. Po wydłużonym okresie aktywności śpią dłużej, aby nadrobić zaległości. Ich mózgi są aktywne podczas snu - opowiada Scheel.
Biolog przypomniał badania z 2012 roku, które pokazały, że mątwy (Sepia officinalis) wykazują podobny stan snu do fazy REM z szybkimi ruchami gałek ocznych, zmianami zabarwienia ciała i drżeniem ramion. W tej fazie snu najczęściej występują marzenia senne u ludzi.
Tak naprawdę naukowcy nie są do końca pewni, dlaczego śnimy, ale uważają, że ma to coś wspólnego ze sposobem, w jaki mózg przetwarza i przechowuje wspomnienia. W takim przypadku marzenia senne miałyby sens w odniesieniu do zwierząt. Ale Scheel zaznacza, że zawodowo nie zajmuje się snem i dodaje, że może mówić o śnie ośmiornic jedynie na podstawie wieloletnich obserwacji głowonogów.
Na nagraniu Heidi śpi do góry nogami z ramionami schowanymi w jamie płaszczowej. Stopniowo zmienia kolor, miga między bielą a pomarańczą i głęboko rdzawą czerwienią, po czym zwów pulsuje bielą i pojawiają się wzory, podobne do kamuflażu stosowanego przez te zwierzęta podczas polowania.
- Na podstawie zmian barw i wzorów można niemal opowiedzieć o śnie Heidi. Jeśli faktycznie śni, to śni o dramatycznym momencie - mówi Scheel na nagraniu. Wiemy, że ośmiornice wykorzystują swoją niesamowitą zdolność zmieniania kolorów do kamuflażu, który służy im do łapania zdobyczy lub ukrycia się przed drapieżnikiem. Za kamuflaż odpowiadają wyspecjalizowane komórki skóry – chromatofory, które zawierają wiele różnych pigmentów. Zdolność do zmiany barw służy także do komunikacji z innymi osobnikami.
- Ten kamuflaż jest podobny do tego, który ośmiornice stosują, gdy zobaczą zdobycz, na przykład kraba. Ośmiornice zmieniają kolor na ciemny, gdy odbijają się od dna. Następnie, gdy łapią zdobycz, kamuflaż dostosowuje się do otoczenia. Ośmiornice nie chcą, by ktoś je zauważył ze zdobyczą – wyjaśnia Scheel. - To niezwykłe zachowanie. Zwykle nie widać zmiany barw i wzorów, gdy zwierzę śpi. To naprawdę fascynujące – dodaje.
Ale śnienie u zwierząt jest słabo udokumentowane. Nie można wykluczyć, że zmiany barwy ośmiornicy podczas snu mają inny kontekst. Zmiana zabarwienia jest aktywnym procesem, który wymaga od ośmiornicy aktywacji określonych wiązek neuronów i zależy od złożonego układu nerwów i mięśni kontrolujących uwalnianie pigmentów. Być może w pewnym momencie snu ośmiornica ma ograniczoną kontrolę nad komórkami odpowiadającymi za zamiany barw.
Źródło: Science Alert, fot. (Nature on PBS/YouTube
