Kto może zostać dawcą krwi? Dawcą może zostać każda zdrowa osoba w wieku od 18- 65 lat, której masa ciała wynosi więcej niż 50 kg, a wartość ciśnienia tętniczego nie przekracza 180 mm Hg dla ciśnienia skurczowego i 100 mm Hg dla ciśnienia rozkurczowego. Stężenie hemoglobiny u kobiety musi wynosić minimum 12,5 g/dl, a u mężczyzny minimum 13,5 g/dl. Kobiety mogą oddawać krew 4 razy do roku, mężczyźni 6 razy do roku.
Każdy dawca przed oddaniem krwi jest zobowiązany do wypełnienia kwestionariusza, w którym zaznacza bardzo istotne informacje dotyczące swojego zdrowia, a także zachowań, które mogą mieć wpływ na kwalifikację do oddania krwi. Decyzję o nałożeniu dyskwalifikacji zawsze podejmuje lekarz. Istnieje szereg dyskwalifikacji, które dzielą się na tymczasowe i stałe.
Narażenie dawcy na niebezpieczeństwo zakażenia chorobami przenoszonymi drogą przetoczenia krwi: badanie endoskopowe przy użyciu fiberoendoskopu, kontakt śluzówki z krwią lub ukłucie igłą, przetoczenie składników krwi, przeszczep tkanek lub komórek pochodzenia ludzkiego, duży zabieg chirurgiczny, tatuaż lub przekłucie części ciała, akupunktura (o ile nie została wykonana przez wykwalifikowanego lekarza przy użyciu jednorazowych igieł), zabiegi kosmetyczne z naruszeniem powłok skórnych - dyskwalifikacja na okres 6 miesięcy albo na 4 miesiące w przypadku, gdy badanie metodami biologii molekularnej w kierunku wirusowego zapalenia wątroby typu B lub C daje wynik ujemny.
Kandydaci na dawców krwi lub dawcy krwi, którzy byli albo są narażeni na ryzyko z powodu bliskiego kontaktu w warunkach domowych z chorymi na wirusowe zapalenie wątroby lub nosicielami wirusów zapalenia wątroby - dyskwalifikacja na okres 6 miesięcy albo na 4 miesiące w przypadku, gdy badanie metodami biologii molekularnej w kierunku wirusowego zapalenia wątroby typu B lub C daje wynik ujemny.
Kandydaci na dawców krwi lub dawcy krwi, którzy ze względu na swoje zachowania czy działalność są szczególnie narażeni na zakażenie chorobami przenoszonymi drogą przetoczenia krwi - po zaprzestaniu ryzykownych zachowań dyskwalifikacja na okres zależny od rodzaju choroby i od dostępności odpowiednich testów. Osoby utrzymujące kontakty seksualne z partnerami, u których testy w kierunku AIDS (HIV) wypadły dodatnio – po zaprzestaniu kontaktów dyskwalifikacja na okres 12 miesięcy.
Kontakt z osobą chorą na chorobę zakaźną (poza wirusowym zapaleniem wątroby) - na czas odpowiadający dwukrotnemu okresowi inkubacji, a w przypadku narażenia na zakażenie kilkoma czynnikami chorobotwórczymi – dyskwalifikacja jak dla choroby o najdłuższym okresie inkubacji.
Powrót z obszaru endemicznego występowania chorób tropikalnych - 6 miesięcy od dnia powrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli w tym czasie nie wystąpiły niewyjaśniona gorączka lub inne objawy choroby.
Szczepienia - od 48 godzin do 3 miesięcy.
Inne: ciąża - 6 miesięcy po porodzie lub zakończeniu ciąży; miesiączka - 3 dni po zakończeniu, mały zabieg chirurgiczny - 1 tydzień; leczenie stomatologiczne - od 1 dnia do 1 tygodnia, przyjmowanie leków - zależnie od rodzaju przepisanego leku, jego sposobu działania i leczonego schorzenia; ostre choroby układu pokarmowego, oddechowego, moczowego - do zakończenia leczenia; ostre kłębuszkowe zapalenie nerek - 5 lat od całkowitego wyleczenia; ostre stany uczuleniowe - do czasu ustąpienia objawów, okres odczulania w alergii.
Po przebyciu choroby zakaźnej kandydaci na dawców krwi lub dawcy krwi zostają zdyskwalifikowani na co najmniej dwa tygodnie od dnia pełnego wyleczenia, z wyjątkiem: Bruceloza - 2 lata od dnia pełnego wyzdrowienia; Gorączka Q - 2 lata od dnia potwierdzonego wyleczenia; Toksoplazmoza - 6 miesięcy od dnia potwierdzonego wyleczenia; Gruźlica - 2 lata od dnia potwierdzonego wyleczenia; Gorączka reumatyczna - 2 lata od dnia ustąpienia objawów, jeżeli nie wystąpiła przewlekła choroba serca; malaria- także po powrocie z obszarów występowania, bez objawów choroby - 12 miesięcy.
Kandydaci na dawców krwi lub dawcy krwi powracający z obszaru ryzyka zakażenia: wirusem Zachodniego Nilu (WNV); wirusem dengi; wirusem chikungunya – 28 dni od dnia opuszczenia obszaru ryzyka zakażenia a w przypadku zarażenia - 120 dni od wyleczenia; Rzeżączka w okresie choroby i 12 miesięcy od dnia zakończenia leczenia; Mononukleoza zakaźna 6 miesięcy od dnia wyzdrowienia.
Dyskwalifikacja stała oznacza, że kandydaci na dawców krwi lub dawcy krwi w ogóle nie mogą oddawać krwi. Dyskwalifikacje stałe dotyczą poważnych chorób aktywnych, przewlekłych lub nawracających i dotyczą układów: krążenia, nerwowego, pokarmowego, oddechowego, moczowo-płciowego, immunologicznego, endokrynnego (niedoczynność i nadczynność tarczycy). Dyskwalifikacja stała ma również miejsce, gdy dawca lub kandydat na dawcę ma skłonność do patologicznych krwawień, napadów drgawkowych, posiada choroby skóry, cukrzycę, kiłę oraz choroby zakaźne: WZW typu B, WZW typu C, HIV, babeszjoza, leiszmanioza trzewna, promienica i tularemia. Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane przyjmowaniem substancji psychoaktywnych oraz ryzykowne zachowania seksualne również mogą być przyczyna dyskwalifikacji stałej.
Bibliografia:
Obwieszczenie Ministra Zdrowia z dnia 24 maja 2022 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie warunków pobierania krwi od kandydatów na dawców krwi i dawców krwi
Paula Kuźniarska
