Dodano: 17 marca 2022r.

Demencja to rzadkość wśród rdzennych mieszkańców Amazonii. Badacze chcą poznać ich sekret

Naukowcy na całym świecie szukają sposobu na chorobę Alzheimera oraz inne formy demencji. Wskazówki, jak chronić się przed tymi chorobami dostarczają rdzenni mieszkańcy Amazonii. Jak wykazały ostatnie badania, choroba Alzheimera i inne formy otępienia są niezwykle rzadkie wśród ludów zamieszkujących lasy deszczowe w dorzeczu Amazonki.

Demencja to rzadkość wśród rdzennych mieszkańców Amazonii. Badacze chcą poznać ich sekret

 

Demencja to grupa chorób mózgu, które charakteryzują się postępującym obniżeniem zdolności poznawczych. Zwykle występuje w nich pewna forma utraty pamięci, a także zaburzenie innych funkcji, takich jak mowa czy spadek zdolności skupienia uwagi.

Naukowcy nie są w stanie obecnie wyjaśnić przyczyn choroby. Wiadomo, że ryzyko wystąpienia demencji gwałtownie rośnie wraz z wiekiem, choć może na to wpłynąć też styl życia. Palenie papierosów, nadmierne spożywanie alkoholu czy otyłość mogą zwiększyć ryzyko. Szacuje się, że demencja dotyka jedną na 14 osób w wieku powyżej 65 lat i jedną na sześć osób w wieku powyżej 80 lat. Ryzyko zachorowania na chorobę Alzheimera lub otępienie naczyniowe podwaja się mniej więcej co pięć lat w wieku powyżej 65 roku życia.

Nie jest jasne, jak zaczyna się demencja. Obecnie naukowcy sądzą, że ma to miejsce na długo przed pojawieniem się objawów. Naukowcy nie wiedzą też, jak sobie radzić z tą grupą chorób, choć pewne wskazówki dostarczają rdzenni mieszkańcy Amazonii. W nowym badaniu okazało się, że członkowie dwóch plemion żyjących w amazońskim lesie deszczowym mają jedne z najniższych wskaźników demencji na świecie. Odkrycie to sugeruje, że w naszym stylu życia jest coś, co powoduje częstsze występowanie tych zaburzeń mózgu.

Wyniki badań ukazały się na łamach pisma „Alzheimer’s & Dementia: The Journal of the Alzheimer’s Association” (DOI: 10.1002/alz.12626).

Niezwykle niskie wskaźniki demencji

W nowych badaniach przeprowadzonych przez naukowców z University of Southern California (USC) ustalono, że wśród starszych osób z plemienia Tsimane i Moseten, które zamieszkują boliwijską część Amazonii, tylko około 1 proc. cierpi na demencję. Dla porównania, wśród osób w wieku 65 lat i starszych w USA na demencję cierpi aż 11 proc.

W diagnozach otępienia ludu Tsimane i Moseten naukowcy wykorzystali obrazy skanów mózgów wykonane metodą tomografii komputerowej. Pomogły też oceny poznawcze i neurologiczne oraz odpowiednie kwestionariusze uwzględniające odmienną kulturę — wspomagane przez lokalny zespół wyszkolonych tłumaczy i boliwijskich lekarzy.

Na 435 osób w wieku 65 lat i starszych z ludu Tsimane, naukowcy zdiagnozowali tylko pięć przypadków demencji i tylko jeden przypadek wśród zbadanych 169 członków plemienia Moseten. - Coś w przedindustrialnym stylu życia wydaje się chronić starszych Tsimane i Moseten przed demencją – powiedziała Margaret Gatz, główna autorka badania z USC.

Uczeni sprawdzili też, jak wygląda sytuacja w tych samych grupach wiekowych w przypadku łagodnych zaburzeń poznawczych (mild cognitive impairment, MCI), które zazwyczaj charakteryzują się łagodną utratą pamięci we wczesnym stadium lub spadkiem innych zdolności poznawczych, takich jak mowa lub postrzeganie przestrzenne. Zespół badawczy zdiagnozował wśród ludu Tsimane około 8 proc. MCI i około 10 proc. wśród ludu Moseten. Autorzy badania przyznali, że wskaźniki te są porównywalne do krajów o wysokich dochodach, jak USA.

Nietypowa forma

Co ciekawe, wśród osób, u których badacze zdiagnozowali demencję lub MCI, zaobserwowano częste, nietypowe i dosyć wyraźne zwapnienie tętnic wewnątrzczaszkowych. Osoby te wykazywały także objawy choroby Parkinsona podczas badań neurologicznych oraz deficyty poznawcze w zakresie skupienia uwagi, orientacji przestrzennej i funkcji wykonawczych.

Chociaż zwapnienia występowały częściej wśród osób z zaburzeniami funkcji poznawczych, badacze zaobserwowali również, że są one obecne u osób bez demencji lub MCI, co wykazały obrazowania tomografii komputerowej. Uczeni podkreślają, że potrzeba dalszych badań, aby zrozumieć rolę czynników naczyniowych, a także zaburzeń infekcyjnych i zapalnych, które są powszechne w tych populacjach.

Tsimane i Moseten

Plemię Tsimane liczy około 17 tysięcy osób. To w dużej mierze odizolowana populacja kontynuująca praktyki swoich przodków, ustanowione na długo przed uprzemysłowieniem i urbanizacją, które przekształciły większość świata. Ludzie ci są aktywni fizycznie przez całe swoje życie. Łowią ryby, polują, uprawiając ziemię za pomocą tradycyjnych narzędzi ręcznych i zbierają żywność z lasu.

Ich styl życia wymusza na nich aktywność fizyczną, a ich dieta jest bogata w błonnik. To zapewnia im znaczne korzyści zdrowotne. Badania z 2017 roku opublikowane w „The Lancet” wykazały, że ludność ta ma najzdrowsze serca na świecie, z najniższą częstotliwością występowania choroby wieńcowej ze wszystkich znanych nauce populacji. 

Lud Moseten jest mniej liczny. Jest ich około 3000. Ludzie ci żyją z uprawy roli tradycyjnymi sposobami, polowań, zbieractwa i rybołówstwa – podobnie jak członkowie plemienia Tsimane. Jednak w przeciwieństwie do Tsimane, członkowie ludu Moseten nie są tak odizolowani. Mieszkają bliżej miast, mają szkoły, dostęp do czystej wody i usług medycznych. Są też bardziej wykształceni, przynajmniej jeśli chodzi o naukę pisania i czytania.

Rdzenne populacje z innych części świata

Autorzy badania porównali swoje wyniki z systematycznym przeglądem 15 badań rdzennych populacji w Australii, Ameryce Północnej, Guam i Brazylii. Analiza ta wykazała, że częstość występowania demencji wśród członków rdzennych plemion waha się od 0,5 do 20 proc.

Fakt, że rdzenne populacje w innych częściach świata mają wysoki wskaźnik demencji, może być spowodowany częstszym kontaktem z ich nierdzennymi sąsiadami i ich stylem życia. Dotyczy to także większego ryzyka rozwinięcia cukrzycy, nadciśnienia, otyłości i chorób układu krążenia oraz nadużywania alkoholu. Te czynniki ryzyka demencji są niezwykle niskie w populacjach Tsimane i Moseten. Może to być związane z ich trybem życia.

Według badaczy, czynniki związane z zachodnim stylem życia, czyli brak aktywności fizycznej i dieta bogata w cukry i tłuszcze – przyczyniają się do chorób serca i mogą również przyspieszać starzenie się mózgu.

Poszukiwanie rozwiązania

Starzenie się jest najważniejszym znanym czynnikiem ryzyka rozwoju choroby Alzheimera i innych form demencji. Zbieżne dowody wskazują na niski poziom wykształcenia, nadciśnienie i cukrzycę w wieku średnim, choroby układu krążenia, brak aktywności fizycznej i — ostatnio — zanieczyszczenie powietrza. To główne modyfikowalne czynniki ryzyka otępienia.

Według szacunków, starzejąca się globalna populacja wraz z proliferacją tych modyfikowalnych czynników ryzyka doprowadzi do potrojenia liczby osób z demencją na całym świecie do 2050 roku do ponad 152 milionów.

- To wyścig o znalezienie rozwiązania rosnącej częstości występowania choroby Alzheimera i powiązanych demencji. Patrzenie na te zróżnicowane populacje przyspiesza nasze zrozumienie tych chorób i generuje nowe spostrzeżenia – powiedział Hillard Kaplan z Chapman University, współautor publikacji, który badał Tsimane przez dwie dekady.

- Pracując z populacjami takimi jak Tsimane i Moseten, możemy lepiej zrozumieć globalną zmienność człowieka i jak wyglądało ludzkie zdrowie w różnych środowiskach przed industrializacją – przyznał Benjamin Trumble z Arizona State University, który również brał udział w badaniach. - Wiemy, że siedzący, miejski, przemysłowy tryb życia, jest całkiem nowy w porównaniu z tym, jak nasi przodkowie żyli przez ponad 99 proc. istnienia ludzkości - dodał.

 

Źródło: University of Southern California, fot. Bruno Kelly/Amazônia Real/ CC BY 2.0/ Flickr