Przejdź do treści

Topniejąca zmarzlina może uwalniać radioaktywny gaz

Spis treści

W miarę ocieplania się klimatu ogromne do tej pory skute lodem obszary zaczynają odmarzać. Topniejąca zmarzlina, jak ustalili naukowcy, może uwalniać radon – bezbarwny i bezwonny radioaktywny gaz, który może powodować chorobę nowotworową.

Według nowego badania, które ukazało się na łamach pisma „Earth-Science Reviews” (DOI: 10.1016/j.earscirev.2024.104684), topnienie wiecznej czy też wieloletniej zmarzliny może wiązać się ze zwiększonym zagrożeniem dla zdrowia osób żyjących w społecznościach subarktycznych z powodu uwalniania radonu. To gaz będący produktem rozpadu radu. Nie ma zapachu ani barwy i może powodować chorobę nowotworową.

Zmarzlina

Topnienie wieloletniej zmarzliny spowodowane zmianami klimatycznymi obejmuje coraz większe obszary. Proces ten może spowodować uwolnienie uśpionych od tysięcy lat mikroorganizmów, w tym patogenów, które mogą infekować współczesne organizmy (więcej na ten temat w tekście: Patogeny wybudzone z topniejącej zmarzliny mogą stanowić poważne zagrożenie). Ale zmarzlina spełnia także inną funkcję – działa jak bariera ochronna przed magazynami gazu znajdującymi się pod ziemią. Najbardziej znanym z nich jest metan – silny gaz cieplarniany, którego uwalnianie jeszcze bardziej przyspiesza zmiany klimatyczne.

Ale pod ziemią czai się też inny gaz – radon. Postępujące ocieplenie może stworzyć warunki pozwalające na przedostanie się radonu na powierzchnię. Stanowi to potencjalny problem, ponieważ radon może powodować rozwój nowotworów. Wiadomo, że gaz ten czasami gromadzi się w domach, zwłaszcza w piwnicach, zwiększając w ten sposób długoterminowe ryzyko rozwoju raka.

Wiadomo, że radon jest drugą po paleniu najczęstszą przyczyną raka płuc w USA. Według tamtejszej Agencji Ochrony Środowiska powoduje 21 tys. zgonów rocznie. Palenie papierosów zwiększa ryzyko raka płuc nabytego w wyniku ekspozycji na radon około 26 razy. Do tego palenie jest aż 4,4 razy częstsze w społecznościach arktycznych. W związku z tym uwalnianie radonu może stanowić zagrożenie dla zdrowia.

Radon

W nowym badaniu naukowcy zebrali i przeanalizowali wcześniejsze prace dotyczące uwalniania radonu w regionach, gdzie występuje wieczna zmarzlina. Obejmowały one obszar Alaski a nawet północno-wschodnich Chin. Przegląd ten sugeruje, że degradacja zmarzliny może umożliwić migrację radonu do piwnic domów i miejsc pracy, jednak, jak dodali autorzy opracowania, dane dotyczące migracji radonu w obszarach występowania wiecznej zmarzliny są „rażąco niewystarczające”.

Zmarzlina nie topi się równomiernie. Aktywność sejsmiczna, która jest powszechna na Alasce, może wpływać na powstawanie pęknięć i szczelin w podłożu, przez które może przedostawać się radon. – Przy tak nierównomiernym topnieniu nie można tak naprawdę powiedzieć, gdzie ostatecznie radon się przebije – powiedział Art Nash z University of Alaska Fairbanks.

Istnieją również pytania dotyczące interakcji radonu z innymi gazami uwięzionymi pod ziemią. – W jaki sposób te gazy będą konkurować o ograniczone trasy, które zostaną otwarte w wiecznej zmarzlinie? – dodał Nash.

Gdyby wieczna zmarzlina była stabilna, nie byłoby powodu do niepokoju. Jednak obecnie powszechnie uznaje się, że zmiany klimatyczne prowadzą do znacznego rozmrożenia zmarzliny, a przewidywana jej utrata w arktycznym regionie do 2050 r. wyniesie około 42 proc. – tak przynajmniej wynika z badań sprzed dwóch lat.

Źródło: Live Science, fot. Boris Radosavljevic, CC BY 2.0, via Wikimedia Commons

Udostępnij:

lub:

Podobne artykuły

Globalne ocieplenie

Najbogatsze 10 proc. populacji odpowiada za dwie trzecie globalnego ocieplenia

Antarktyda

Jak wyglądałaby Antarktyda bez lodu? Naukowcy opracowali nową mapę

ocean

Oceany stają się coraz cieplejsze, ale mniej parują

Wyróżnione artykuły

Popularne artykuły