Profesjonalne tłumaczenia tekstów naukowych na język angielski realizowane są przez tłumaczy z zacięciem naukowym. Tacy tłumacze specjalistyczni zatrudniani są przez biura tłumaczeń lub działają na rynku samodzielnie jako wolni strzelcy. Niniejszy artykuł ma na celu przybliżenie tematyki tłumaczeń specjalistycznych wykonywanych dla środowisk akademickich: studentów, uczonych i wydawnictw uniwersyteckich. Na specjalne życzenie klienta tłumaczenie może zostać okraszone korektą językową native speakera języka angielskiego, tj. tzw. proofreadingiem. Tym sposobem treść publikacji naukowej będzie brzmieć naturalnie i atrakcyjnie dla wykształconego Anglosasa. Nie będzie też nosiła cech błędów językowych, gramatycznych oraz interpunkcyjnych. Przyjmie kurs na doskonałość.
Główne nurty tłumaczeń naukowych
Z praktycznego punktu widzenia do najważniejszych typów tłumaczeń naukowych polsko-angielskich można zaliczyć: abstrakt, streszczenie pracy naukowej (licencjackiej, magisterskiej, doktorskiej etc.), artykuł naukowy (manuskrypt autorski), książkę specjalistyczną, rozprawę doktorską, autoreferat habilitacyjny bądź profesorski, wniosek o grant badawczy tudzież plakat (w j. ang. poster) na konferencję naukową.
Tłumaczenie artykułu naukowego na j. angielski z korektą native speakera
Zdecydowanie najpopularniejszym zleceniem tłumaczenia naukowego na język angielski, które trafia do biura tłumaczeń specjalistycznych, takiego jak np. Best Text, jest forma artykułu naukowego. Naukowiec drogą elektroniczną przekazuje wówczas pracownikowi biura tłumaczeń swój manuskrypt napisany w języku polskim w edytorze tekstu MS Word. Zwykle po około 7-14 dniach otrzymuje tłumaczenie na język angielski, przeważnie również poddane korekcie native speakera, czyli proofreadingowi. Alternatywnie naukowiec może zamówić tłumaczenie ekspresowe, otrzymując swoją pracę w ciągu 1-2 dni.
Tekst przetłumaczonego i sprawdzonego przez native speakera manuskryptu przekazywany jest następnie do wydawnictwa wybranego zagranicznego czasopisma naukowego (po angielsku: scientific journal). Artykuł naukowy w wersji pracy eksperymentalnej zawiera również liczne tabele, wykresy oraz schematy blokowe, zawierające zestawienie wyników liczbowych własnych badań naukowych oraz ich reprezentację graficzną. Dodatkowo zawiera statystyczne opracowanie wyników liczbowych celem udowodnienia statystycznej istotności różnic pomiędzy badanymi próbami. Chodzi tutaj o to, aby wnioski wyciągane z eksperymentu nie okazały się dziełem przypadku, lecz były naukowo popartą, ewidentną tendencją bądź korelacją. Z kolei naukowy artykuł przeglądowy jest jedynie opisem aktualnego stanu wiedzy w wąskiej dziedzinie nauki wchodzącej w zakres zainteresowań badawczych danego naukowca. Autor artykułu przeglądowego (po angielsku review article), powołując się na wyniki badań innych uczonych prowadzących badania w zakresie interesującej go tematyki, analizuje je teoretycznie, zestawiając osiągnięcia naukowe ostatnich lat w jednym, spójnym artykule. Przy okazji komentuje też spójność wniosków, do których doszły rozmaite niezależne grupy badawcze oraz podkreśla ewentualne rozbieżności w otrzymanych wynikach niezależnych badaczy i płynących z nich konkluzjach.
Tłumaczenie książki specjalistycznej na angielski z proofreadingiem
Kolejnym rodzajem pisemnego tłumaczenia naukowego jest tłumaczenie książki. Może to być zarówno opasły podręcznik akademicki, jak i cieńszy, uczelniany skrypt dla studentów danego kierunku studiów. Fachowe przetłumaczenie książki na język angielski staje się kluczowe dla właściwego procesu kształcenia studentów zagranicznych studiujących w głównych polskich ośrodkach akademickich w Warszawie, Krakowie, Poznaniu, Gdańsku, Katowicach czy Wrocławiu.
Aby wykonać w pełni profesjonalny przekład, tłumacz naukowy zaangażowany w proces tłumaczenia tekstu akademickiego sam powinien być naukowcem bądź mieć zacięcie naukowe i odpowiedni stopień naukowy (magister, doktor, doktor habilitowany lub profesor). Najczęściej zdarza się tak, że zatrudniony przez biuro tłumaczeń specjalista-tłumacz z doktoratem zajmuje się samą translacją tekstu naukowego na język angielski. Z kolei profesor będący autorytetem w danej, wąskiej dziedzinie wiedzy (medycyna, weterynaria, sztuka, historia, chemia, biologia płazów etc.) zajmuje się redakcją merytoryczną przekładu tłumacza. Na koniec proofreader, Brytyjczyk lub Amerykanin, dokonuje korekty językowej tłumaczenia. Wówczas książka może trafić do składu i druku wydawnictwa, np. Wydawnictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego z Krakowa lub Wydawnictwa Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego z Warszawy, klientów biura tłumaczeń specjalistycznych Best Text.
Polsko-angielskie tłumaczenie rozprawy doktorskiej
Tłumaczenie rozprawy doktorskiej (po angielsku doctoral thesis translation) bywa dość popularnym zleceniem otrzymywanym przez biuro fachowych tłumaczeń od pracowników akademickich oraz uczonych z Polskiej Akademii Nauk. Treść doktoratu stanowi sporej objętości materiał piśmienny i staje się mocno absorbująca dla tłumacza specjalizującego się w danej tematyce. Profesjonalny tłumacz naukowy pracy doktorskiej powinien specjalizować się w zbieżnej bądź podobnej tematyce, co tematyka doktoratu klienta. Tylko wówczas w pełni zrozumie tekst oraz zastosuje właściwą terminologię fachową w języku angielskim.
Polsko-angielski przekład abstraktu – zapowiedzi artykułu naukowego
Pozostałe typy tłumaczeń tekstów naukowych (ang. scientific text translations) są tekstami krótszymi. Spośród nich abstrakt (jako zwiastun pełnej wersji artykułu naukowego, po angielsku zwanej full article) stanowi zdecydowanie najkrótszą formę tłumaczenia naukowego, zamykającego się zwykle w dwóch tysiącach znaków ze spacjami. Taka ilość uderzeń w klawiaturę komputera mieści się na połowie strony tekstu komputerowego, pisanego czcionką o wysokości 10 punktów.
Tłumaczenie wniosku o grant badawczy na język angielski
Z kolei zleceniem, które często zamawiane bywa w trybie przyspieszonym, kiedy to termin złożenia aplikacji goni naukowca i staje się kluczowy, jest tłumaczenie wniosku o grant badawczy. Wymogiem formalnym jest, by wniosek o grant na badania naukowe był sporządzony w języku angielskim, będącym oficjalnie zatwierdzonym, uniwersalnym językiem nauki. Skład komisji przyznającej grant badawczy nierzadko bywa międzynarodowy, skupiając naukowców z różnych części globu. Grant na naukowe badania eksperymentalne stanowi rodzaj subwencji, czyli dotacji pieniężnej do wykorzystania w określonym przedziale czasu (np. dwóch lat) na materiały do badań (np. odczynniki chemiczne, ankiety etc.), szkolenia i wynagrodzenie badacza. Omawiane w niniejszym akapicie szybkie tłumaczenia znane są w branży translatorskiej tako tłumaczenia ekspresowe. Mogą być zamawiane przez Internet, czyli online, za pośrednictwem poczty elektronicznej biura tłumaczeń.
Stopka autorska:
Daniel Korcz, certyfikowany tłumacz tekstów o tematyce naukowej na j. angielski, z wykształcenia biochemik, uczestnik praktycznego kursu z zakresu technik pisania publikacji naukowych w języku angielskim „Postgraduate Writing for Scientists” podczas studiów na walijskim Bangor University, UK, założyciel biura tłumaczeń Best Text
