W południowo-zachodniej Anglii naukowcy natknęli się na skamieniały las z małymi, przypominającymi palmy drzewami i śladami pradawnych stawonogów między nimi. Datowanie pokazało, że jest to najstarszy znany las na Ziemi i liczy sobie 390 milionów lat.
Do tej pory uważano, że najstarszy las na Ziemi ma 386 milionów lat i znajduje się w miejscowości Cairo w stanie Nowy Jork (więcej na ten temat w tekście: Pozostałości po najwcześniejszych drzewach na naszej planecie). Ale skamieniałe drzewa położone w formacji Hangman Sandstone w południowo-zachodniej Anglii są jeszcze starsze. W niedawnych badaniach uczeni ustalili, że mają one 390 milionów lat.
Wyniki analiz opublikowano w czasopiśmie „Journal of the Geological Society” (DOI: 10.1144/jgs2023-204).
Najstarszy las na Ziemi
Skamieniałe drzewa odkryto przypadkowo. Neil Davies z Uniwersytetu w Cambridge i jego współpracownicy natknęli się na pozostałości lasu podczas prac terenowych w formacji Hangman Sandstone, która datowana jest na okres środkowego dewonu (393–383 mln lat temu). W tamtym czasie tereny dzisiejszej Wielkiej Brytanii stanowiły część kontynentu zwanego Laurentia, który znajdował się tuż pod równikiem. Jego ówczesne położenie oznacza, że klimat tam był ciepły i suchy.
Skamieniałe drzewa zachowały się zarówno w postaci pustych, wypełnionych osadem pni, jak i opadłych kłód, które przez eony były poddawane naciskom ze strony nawarstwiających się osadów i spłaszczane. W niektórych przypadkach na konarach nadal widoczne są ślady w miejscach, gdzie wyrastały gałęzie.
Naukowcy od razu zauważyli różnice między pozostałościami lasu z USA a nowo odkrytym stanowiskiem. W Cairo odkryto złożony zestaw roślin, tymczasem w Wielkiej Brytanii wydaje się dominować tylko jeden ich rodzaj. To obecnie wymarłe rośliny znane jako kladoksylopsydy, blisko spokrewnione z paprociami i skrzypami.
– Wyglądają jak palmy, ale w żaden sposób nie są z palmami spokrewnione. Mają długą centralną łodygę i odstające coś, co wygląda jak liście palmowe, ale te liście tak naprawdę nie są liśćmi – to po prostu mnóstwo gałązek – powiedział Davies. Te przypominające palmy drzewa miały od około 2 do 4 metrów.
Rozwój lasów
– Znaleźliśmy teren, na którym znajdują się stojące drzewa w pozycjach wzrostu sąsiadujące ze sobą na całym obszarze. Patrzymy na migawkę i możemy z całą pewnością stwierdzić, że w tym konkretnym miejscu rosły drzewa i że osad, na który patrzymy, to dno lasu – przyznał Davies.
Wśród skamieniałych drzew badacze znaleźli ślady pozostawione przez małe stworzenia. Jednak poza tropami nie znaleziono nic więcej, przynajmniej do tej pory.
Ewolucja drzew i lasów w okresie dewonu zasadniczo zmieniła biosferę lądową Ziemi. Lasy wpłynęły na formy terenu i na zawsze zmieniły krajobraz Ziemi. Badacze sugerują, że około 390 milionów lat temu miał miejsce początek napędzanych przez drzewa zmian na naszej planecie i że odkrycie skamieniałych drzew może ujawnić punkt zwrotny w ekologii roślin dewonu. – W pewnym sensie sugeruje to, że około 390 milionów lat temu nastąpił nagły wzrost środowisk typu leśnego – powiedział Davies.
Źródło: Live Science, IFLScience, fot. Christopher Berry/ Journal of the Geological Society
