Fundacja rzecz Nauki Polskiej już po raz trzydziesty przyznała swoje Nagrody wybitnym polskim naukowcom. Tegorocznymi laureatami zostali prof. Bożena Kamińska-Kaczmarek, prof. Jacek Jemielity, prof. Grzegorz Pietrzyński i prof. Cezary Cieśliński. Nagrody te są uznawane za najważniejsze naukowe wyróżnienie w Polsce i bywają określane mianem „Polskich Nobli”.
Nagrody Fundacji rzecz Nauki Polskiej przyznawane są za osiągnięcia i odkrycia, które, jak czytamy w komunikacie umieszczonym na stronach internetowych FNP, „przesuwają granice poznania i otwierają nowe perspektywy poznawcze, wnoszą wybitny wkład w postęp cywilizacyjny i kulturowy naszego kraju oraz zapewniają Polsce znaczące miejsce w podejmowaniu najbardziej ambitnych wyzwań współczesnego świata”.
Polskie Noble przyznawane są w czterech kategoriach: w obszarze nauk o życiu i o Ziemi, w obszarze nauk chemicznych i o materiałach, w dziedzinie nauk matematyczno-fizycznych i inżynierskich oraz z w obszarze nauk humanistycznych i społecznych. Nagrody FNP przyznano już po raz 30. Wysokość nagrody wynosi 200 tys. zł.
Nagrody FNP 2021
W tym roku Rada FNP uhonorowała czworo wybitnych uczonych – prof. Bożenę Kamińską-Kaczmarek, prof. Jacka Jemielity, prof. Grzegorza Pietrzyńskiego i prof. Cezarego Cieślińskiego.
Pani profesor Kamińska-Kaczmarek z Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN w Warszawie, otrzymała Nagrodę w obszarze nauk o życiu i o Ziemi. Rada uhonorowała prof. Kamińską-Kaczmarek za odkrycie mechanizmów, które powodują, że glejaki złośliwe tak przeprogramowują komórki odpornościowe, aby wspierały rozwój tych nowotworów mózgu.
Laureatka jest pionierką badań nad wpływem guzów mózgu na układ odpornościowy. W swoich badaniach wykazała, że komórki układu odpornościowego, zamiast niszczyć glejaka, wspierają jego rozwój. Nowotwór produkuje sygnały, które zmieniają właściwości mikrogleju. Sprawiają one, że komórki układu odpornościowego rezydujące w mikrogleju nie walczą z glejakiem, ale pomagają mu w rozwoju dodatkowo blokując odpowiedź przeciwnowotworową. To odkrycie otworzyło nową drogę w dziedzinie badań nad guzami mózgu, a wiele laboratoriów na całym świecie rozpoczęło prace nad biologią mikrogleju w guzach mózgu i przerzutach do mózgu. „Dokonania prof. Bożeny Kamińskiej-Kaczmarek już przyczyniły się do opracowania zaawansowanych terapii w leczeniu glejaka i mogą dać początek kolejnym” – podkreślono w komunikacie FNP.
Profesor Jacek Jemielity z Centrum Nowych Technologii Uniwersytetu Warszawskiego otrzymał Nagrodę w obszarze nauk chemicznych i o materiałach. Rada uznała za wybitne jego opracowanie chemicznych modyfikacji mRNA jako narzędzi do zastosowań terapeutycznych i badań procesów komórkowych. Prowadzone przez prof. Jemielitego badania są istotne dla projektowania wielu nowych terapii opartych na mRNA – zaznaczono w komunikacie.
Sztuczne mRNA można wykorzystać do opracowania nowych szczepionek na przeróżne choroby, w tym także przeciwnowotworowe. Potencjał tej technologii pokazują szczepionki przeciwwirusowe, już stosowane przeciwko koronawirusowi SARS-CoV-2. Trwają prace nad zastosowaniem jej w preparatach przeciwko wirusowi Zika lub grypie.
Profesor Grzegorz Pietrzyński z Centrum Astronomicznego im. M. Kopernika PAN w Warszawie otrzymał Nagrodę w obszarze nauk matematyczno-fizycznych i inżynierskich za precyzyjne wyznaczenie odległości do Wielkiego Obłoku Magellana.
Prof. Pietrzyński może pochwalić się wykonaniem pomiaru odległości do galaktyki Wielkiego Obłoku Magellana z największą jak dotąd dokładnością wynoszącą 1 procent. Z jego ustaleń wynika, że WOM znajduje się w odległości 49,59 kiloparseków od Ziemi, czyli ok. 161 tys. lat świetlnych. Jak przyznała Rada w komunikacie, prace prof. Pietrzyńskiego i udoskonalenie metod pomiaru odległości kosmicznych stały się obecnie standardem w astrofizyce.
Profesor Cezary Cieśliński z Wydziału Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego otrzymał Nagrodę w obszarze nauk humanistycznych i społecznych za rozwiązanie kluczowych problemów deflacjonistycznej teorii prawdy.
„Profesor Cezary Cieśliński wniósł przełomowy wkład w prace w tej dziedzinie, a jego nagradzana monografia „The Epistemic Lightness of Truth” z 2017 roku znacząco przyczyniła się do rozwoju deflacjonizmu. W nawiązaniu do tytułu pracy prawdę można określić jako „lekką”. Zgodnie z myślą przewodnią monografii: prawda jest raczej narzędziem do dokonywania generalizacji, niż istotną cechą np. wypowiedzi. Wyrażana przez kogoś myśl, aby była prawdziwa, nie musi wcale strukturalnie odzwierciedlać stanu rzeczy w świecie” – podkreśliła FNP na swoich stronach internetowych.
Nagrody FNP są przyznawane od 1992 r. Grono laureatów, łącznie z tegorocznymi zdobywcami Nagrody, liczy już 110 osób. Uroczystość wręczenia nagród odbędzie się w dn. 7 grudnia br. i będzie transmitowana on line.
Źródło i fot.: FNP
