Przejdź do treści

Przyznano Nagrodę Nobla 2019 z fizyki

Spis treści

Tegoroczną Nagrodę Nobla z fizyki otrzymali James Peebles oraz Michel Mayor i Didier Queloz. Peebles został uhonorowany za „teoretyczne odkrycia w kosmologii fizycznej”. Mayor i Queloz zostali nagrodzeni za „odkrycie egzoplanety krążącej wokół gwiazdy typu słonecznego”.

Tegorocznym Noblem w dziedzinie fizyki uhonorowano nowe zrozumienie struktury i historii wszechświata oraz pierwsze odkrycie planety krążącej wokół gwiazdy podobnej do naszego Słońca znajdującej się poza naszym Układem Słonecznym. Odkrycia te na zawsze zmieniły naszą koncepcję Wszechświata.

Jak przyznał w komunikacie Komitet Noblowski, James Peebles zmierzył się z kosmosem, z miliardami galaktyk i gromad galaktyk. Jego ramy teoretyczne, rozwijane przez ponad dwie dekady, stanowią podstawę naszego nowoczesnego rozumienia historii Wszechświata, od Wielkiego Wybuchu po współczesność.

Wgląd Jamesa Peeblesa w kosmologię fizyczną wzbogacił cały obszar badań i położył podwaliny pod transformację kosmologii w ciągu ostatnich pięćdziesięciu lat – od spekulacji do nauki. Jego ramy teoretyczne stanowią podstawę naszych współczesnych koncepcji na temat Wszechświata.

Model Wielkiego Wybuchu opisuje Wszechświat od jego pierwszych chwil, prawie 14 miliardów lat temu, kiedy był wyjątkowo gorący i gęsty. Od tego czasu Wszechświat rozszerza się, staje się większy i zimniejszy.

W latach 60. Peebles wraz z innymi naukowcami założył istnienie mikrofalowego promieniowania tła. Badał jego charakterystyczne cechy i starał się je wykorzystać, jako założenia dla modeli Wszechświata. Wykazał zgodność teorii Wielkiego Wybuchu z obserwacjami.

Nobel z fizyki za badania nad naturą Wszechświata i egzoplanety

Nawet dzisiaj to starożytne promieniowanie jest wszędzie wokół nas i ukrywa wiele tajemnic Wszechświata. Za pomocą swoich teoretycznych narzędzi i obliczeń James Peebles był w stanie zinterpretować te ślady i odkryć nowe procesy fizyczne. Jego prace doprowadziły do poszerzenia naszej wiedzy, a wyniki dzięki temu uzyskane pokazały nam rzeczywistość, którą poznaliśmy w zaledwie kilku procentach. To materia, która składa się z gwiazd, planet, drzew i nas samych. Reszta, około 95 procent, to nieznana ciemna materia i ciemna energia. To tajemnica i wyzwanie dla współczesnej fizyki.

Michel Mayor i Didier Queloz badali naszą rodzimą galaktykę, Drogę Mleczną, szukając nieznanych światów. W 1995 roku dokonali pierwszego odkrycia planety poza naszym Układem Słonecznym krążącej wokół gwiazdy typu słonecznego – 51 Pegasi, zwanej też Helvetios. Mayor i Queloz rozpoczęli rewolucję w astronomii i od czasu ich odkrycia znaleziono w Drodze Mlecznej ponad 4000 egzoplanet. Wciąż odkrywane są nowe światy o niesamowitym bogactwie rozmiarów i form.

Uczeni korzystając z Obserwatorium Haute-Provence dostrzegli planetę 51 Pegasi b, gazowego olbrzyma porównywalnego z największą planetą Układu Słonecznego, Jowiszem. Odkrycie to zakwestionowało nasze z góry przyjęte koncepcje dotyczące systemów planetarnych i zmusiło naukowców do zrewidowania swoich teorii dotyczących procesów fizycznych leżących u podstaw formowania się planet. Rozbudziło też ciekawość, która doprowadziła do licznych projektów poszukiwania planet pozasłonecznych, dzięki którym być może uda się znaleźć odpowiedź na odwieczne pytanie, czy w ogromnym Wszechświecie istnieją inne formy życia.

Tegoroczni Laureaci zmienili nasze wyobrażenia o kosmosie. Podczas gdy teoretyczne odkrycia Jamesa Peeblesa przyczyniły się do naszego zrozumienia tego, jak Wszechświat ewoluował po Wielkim Wybuchu, Michel Mayor i Didier Queloz zbadali nasze kosmiczne otoczenie w poszukiwaniu nieznanych planet. Ich odkrycia na zawsze zmieniły nasze zrozumienie świata.

Nagroda, czyli 9 milionów szwedzkich koron, w połowie przypadnie Peeblesowi, a drugą połową podzielą się Mayor i Queloz.

W ubiegłym roku laureatami Nagrody Nobla z fizyki zostali Rainer Weiss, Barry C. Barish oraz Kip S. Thorne za wkład w odkrycie fal grawitacyjnych.

Wczoraj przyznano Nagrodę Nobla z fizjologii i medycyny. Otrzymali ją William G. Kaelin, Sir Peter J. Ratcliffe oraz Greg L. Semenza za odkrycia, w jaki sposób komórki wykrywają i dostosowują się do dostępności tlenu.

Nagroda Nobla z fizyki

Do tej pory przyznano 112 Nagród Nobla z fizyki. Wyróżnienie to przyznawane jest od 1901 roku. Otrzymało je łącznie 209 naukowców. Wśród nich były tylko trzy kobiety, a jedna z nich to Maria Curie-Skłodowska, która oprócz Nobla z fizyki otrzymała także Nobla z chemii. Jako jedyny dwukrotnie Nagrodę Nobla z fizyki otrzymał John Bardeen. Pierwsze wyróżnienie otrzymał w 1956 roku za badania nad półprzewodnikami i opracowanie tranzystora. Drugi raz nagrodzony został w 1972 r. za „sformułowanie teorii nadprzewodnictwa”.

Do tej pory najmłodszym laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki jest Lawrence Bragg, który miał 25 lat, kiedy w 1915 roku wraz z ojcem otrzymał nagrodę Nobla. Panowie wyróżnieni zostali za wkład w badanie struktury krystalicznej za pomocą promieniowania rentgenowskiego.

Z kolei najstarszym laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki jest Raymond Davis Jr., który miał 88 lat, kiedy otrzymał nagrodę Nobla w 2002 roku. Nagrodzono jego prace nad detekcją neutrin.

W regulaminie nagrody stoi zapis, że może być przyznana maksymalnie trzem osobom. Laureat lub laureaci otrzymają w tym roku 9 milionów koron szwedzkich. To w przeliczeniu daje około 870 tys. euro. Otrzymają także medal oraz dyplom.

 

Udostępnij:

lub:

Podobne artykuły

foton

Naukowcy opisali kształt pojedynczego fotonu

Ogłoszono laureatów Nagrody Nobla 2024 z chemii

Nobel z chemii. „Bez pracy u podstaw rozwiązanie struktur dla milionów białek byłoby mało realne”

Wyróżnione artykuły

Popularne artykuły