Laureatami Nagrody Nobla 2018 z fizjologii i medycyny zostali James P. Allison oraz Tasuku Honjo. Naukowcy zostali docenieni za opracowanie terapii przeciwnowotworowych polegających na odblokowaniu działania układu immunologicznego tak, by atakował komórki nowotworowe.
Jak poinformował Instytut Karolinska, którego zgromadzenie profesorów wybiera laureatów Nagrody Nobla, James P. Allison zbadał białko, które działa jak „hamulec” układu odpornościowego. – Zdał sobie sprawę z możliwości zwolnienia tego „hamulca” i uwolnienia naszych komórek odpornościowych, aby zaatakować nowotwory – podał Instytut Karolinska w komunikacie. Ten „hamulec” określany jest przez fachowców, jako negatywna regulacja odpowiedzi immunologicznej.
Z kolei Tasuku Honjo odkrył białko występujące w komórkach odpornościowych i ujawnił, że działa również jako „hamulec”, czyli mechanizm powstrzymujący reakcję układu immunologicznego, ale ma inny mechanizm funkcjonowania. Terapie oparte na jego odkryciu okazały się uderzająco skuteczne w walce z rakiem.
– Tegoroczni laureaci pokazali, w jaki sposób różne strategie odblokowania „hamulców” układu odpornościowego mogą być stosowane w leczeniu raka. Ich odkrycia są punktem zwrotnym w naszej walce z nowotworami – podaje w komunikacie Instytut Karolinska. Amerykanin James P Allison i Japończyk Tasuku Honjo odkryli, że układ odpornościowy organizmu może zostać wykorzystany w leczeniu nowotworów.
Naukowcy szukający skutecznych terapii przeciwnowotworowych od dawna sądzili, że możliwe jest wykorzystanie układu odpornościowego do walki z chorobą. Pomimo wielu prób nie udało się zmusić komórek układu odpornościowego do ataku na komórki nowotworowe. A to częściowo dlatego, że w organizmie człowieka istnieje mechanizm powstrzymujący działanie limfocytów przed atakowaniem nowotworów. Dopiero odkrycia tegorocznych noblistów pozwoliły na zwolnienie „hamulca” pozwalając układowi odpornościowemu na zaatakowanie guzów nowotworowych.
Allison badał znajdujące się na limfocytach, komórkach układu odpornościowego, receptory CTLA-4. To dzięki nim można obejść mechanizm powstrzymujący reakcję układu immunologicznego i co ważne, stymulować układ do skutecznego ataku na komórki nowotworowe.
Równolegle badania na receptorach limfocytów zwanych PD-1 prowadził Honjo. Receptory te określone jako punkty kontrolne okazały się przełomem w walce z czerniakiem czy nowotworem płuc i nerek. Leki opracowane na bazie jego badań, tzw. inhibitory punktów kontrolnych okazały się niezwykle skuteczne.
Dlaczego w organizmie człowieka istnieje mechanizm hamujący limfocyty przed działaniem? By organizm nie atakował samego siebie. Komórki nowotworowe dla limfocytów T wyglądają, jak inne komórki organizmu i nie stanowią zagrożenia, dlatego nie są atakowane. Rolę rozpoznawczą, czy komórka jest „obca” czy nie, pełnią wspomniane wcześniej receptory. Opracowane przez Allisona przeciwciało pozwala poinformować limfocyty, z czym tak naprawdę mają do czynienia.
Nowotwory każdego roku zabijają miliony ludzi. Choroba ta jest jednym z największych wyzwań zdrowotnych ludzkości. Poprzez stymulowanie zdolności naszego układu odpornościowego do atakowania komórek nowotworowych, tegoroczni laureaci Nagrody Nobla ustanowili całkowicie nową metodę walki z nowotworami.
Terapie immunologiczne, których podstawy zawdzięczamy nagrodzonym naukowcom, zrewolucjonizowały leczenie raka i zasadniczo zmieniła sposób, w jaki postrzegamy terapie antynowotworowe. Pierwszy zatwierdzony do stosowania lek oparty na odkryciach noblistów pojawił się w 2011 roku. Pacjenci są nim leczeni już od kilku lat i można z perspektywy czasu ocenić skuteczność terapii. Wyniki są niezwykle przekonujące.
James Allison pracuje na University of Texas MD Anderson Cancer Center w Houston. Tasuku Honjo pracuje na Uniwersytecie Kyoto.
Watch the moment the 2018 Nobel Prize in Physiology or Medicine is announced.
Presented by Thomas Perlmann, Secretary-General of the Nobel Committee. pic.twitter.com/uSV5gp6A5P
— The Nobel Prize (@NobelPrize) 1 października 2018
Dotychczas przyznano 108 Nagród Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny i otrzymało ją 214 naukowców. Jeszcze nikt nie otrzymał Nagrody Nobla z tej dziedziny dwukrotnie. Uhonorowano nią tylko 12 kobiet. W ubiegłym roku laureatami zostali Jeffrey C. Hall, Michael Rosbash i Michael W. Young za wyjaśnienie mechanizmów kontrolujących rytm dobowy.
W regulaminie nagrody stoi zapis, że może być przyznana maksymalnie trzem osobom. Laureat lub laureaci otrzymają w tym roku 9 milionów koron szwedzkich. To w przeliczeniu daje około 870 tys. euro. Otrzymają także medal oraz dyplom.
W bazie danych nominacji można znaleźć interesujące ciekawostki na temat nagrody. Na przykład, Zygmunt Freud był aż 32 razy nominowany do nagrody, ale nigdy jej nie otrzymał. Od 50 lat nominacje są utrzymywane w tajemnicy.
Najmłodszym laureatem był Frederick G. Bantenga, który otrzymał nagrodę w 1923 roku w wieku 32 lat za odkrycie insuliny. Najstarszym natomiast był Peyton Rousa, który został wyróżniony prestiżową nagrodą w 1966 roku za odkrycie wywołujących nowotwór wirusów. Miał wtedy 87 lat.