Kiedy i jaką drogą pierwsze hominidy przybyły do Europy z Afryki? Ponowne datowanie pięciu skamieniałości z południowo-wschodniej Hiszpanii wskazuje, że mają one około 1,3 miliona lat, co oznacza, że są najstarszymi, jakie znaleziono w Europie. Z kolei miejsce znalezienia wskazuje, że nasi przodkowie dotarli na Stary Kontynent przez Cieśninę Gibraltarską.
Szczątki hominidów znalezione w 1982 roku w Orce, w prowincji Grenada w Hiszpanii, są najstarsze w Europie i mają około 1,3 miliona lat. Są starsze niż inne szczątki hominidów z Europy Wschodniej lub Środkowej, co wspiera tezę, że nasi przodkowie przybyli do Europy przez Cieśninę Gibraltarską.
Wynik i opis badań przeprowadzonych przez naukowców z Uniwersytetu w Barcelonie, Berkeley Geochronology Centre i Murray State University ukazały się na łamach pisma „Earth-Science Reviews” (DOI: 10.1016/j.earscirev.2024.104855).
Szczątki przodków człowieka sprzed 1,3 miliona lat
Datowanie zostało przeprowadzone na podstawie analizy magnetycznych właściwości skał, w których znaleziono kości. Skały zawierające minerały ferromagnetyczne zachowują zapis natężenia oraz kierunku pola magnetycznego, w którym powstały. Porównując uzyskane dane z dawnymi orientacjami pola magnetycznego, można ustalić wiek obiektu.
Naukowcy byli w stanie zidentyfikować „pięć zdarzeń magnetycznych, które pozwoliły im powiązać trzy stanowiska w Orce z obecnością przodków człowieka”. Najstarsze okazało się stanowisko Venta Micena, gdzie ślady hominidów liczą 1,32 mln lat, następnie Barranco León – 1,28 mln lat oraz Fuente Nueva 3 – 1,23 mln lat.
Naukowcy w swoich badaniach przeanalizowali też szczątki fauny znalezione na różnych stanowiskach w Orce i porównali je z tymi znalezionymi na innych stanowiskach wczesnego plejstocenu w innych częściach Europy. Wyniki wskazują, że mała i duża fauna z Orce jest bardziej prymitywna niż na przykład ta ze stanowiska Sima del Elefante w paśmie górskim Atapuerca w Hiszpanii, gdzie dowody wskazują, że gryzoń Allophaiomys lavocati jest bardziej rozwinięty niż Allophaiomys odnaleziony na stanowiskach w Orce.
Innym istotnym wskaźnikiem wieku jest brak szczątków przodków świń. – Te zwierzęta są uważane za azjatyckich imigrantów i nie zostały znalezione na żadnych wykopaliskach w Europie z okresu od 1 do 1,5 mln lat wstecz, podczas gdy znaleziono je w Sima del Elefante, co potwierdza, że fauna z wykopalisk w Orce jest starsza — wyjaśnia Luís Gibert z Uniwersytetu w Barcelonie, główny autor publikacji.
Przejście przez Gibraltar
Badania te wskazują, że wczesne hominidy przybyły do Europy przez Cieśninę Gibraltarską, a nie okrążając Morze Śródziemne. Autorzy publikacji podkreślają, że koncepcję tę potwierdzają też podobne narzędzia kamienne odkryte na Półwyspie Iberyjskim i na północy kontynentu afrykańskiego, a także obecność pozostałości afrykańskiej fauny na południu Półwyspu Iberyjskiego, takich jak szczątki hipopotama znalezione w Orce, czy kości Theropithecus oswaldi, afrykańskiego naczelnego podobnego do pawiana, znalezionego w jaskini Victoria w pobliżu Murcji. Badacze podkreślają też, że w żadnym innym miejscu na alternatywnej trasie z Afryki do Europy nie znaleziono starszych dowodów.
Trasa przez Cieśninę Gibraltarską wymaga obecnie pokonania około czternastu kilometrów przez morze, ale jak sugerują badacze, „być może w przeszłości ta odległość była krótsza w pewnych okresach ze względu na wysoką aktywność tektoniczną w tym regionie i wahania poziomu morza sprzyjające migracjom”. Uczeni wskazują też, że zidentyfikowali migracje afrykańskiej fauny przez Cieśninę Gibraltarską we wcześniejszych czasach – między 6,2 a 5,5 mln lat temu, „gdy Cieśnina Gibraltarska była bardzo wąska”.
Źródło: University of Barcelona, IFLScience, fot. Luís Gibert/ University of Barcelona
