Wiele czynników, które mogą odbić się negatywnie na naszych zdolnościach poznawczych, jak np. genetyka, pozostaje poza naszą kontrolą. Jednakże w przypadku innych nasze podejście okazuje się kluczowe. Szczególnie chodzi tutaj o naszą dietę, którą możemy sobie pomóc lub zaszkodzić.
Niezdrowa dieta, szczególnie taka bogata w tłuszcz i cukier, może powodować szkodliwe zmiany w mózgu i prowadzić do upośledzenia funkcji poznawczych. Badania coraz częściej wskazują, że zła dieta jest czynnikiem ryzyka upośledzenia pamięci podczas normalnego procesu starzenia się i zwiększa ryzyko rozwoju choroby Alzheimera.
Żywność wysokoprzetworzona jest szkodliwa
Już wcześniej było wiadomo, że negatywnie na pracy naszego mózgu może odbić się żywność o dużej zawartości cukru oraz tłuszczu. Brakowało jednak badań, które pokazywałyby w jaki sposób na mózg człowieka na różnych etapach jego życia wpływają żywność nisko i wysokoprzetworzona. Częściowo luka ta została już wypełniona. Analizę tej kwestii należy zacząć od tego, że żywność wysokoptrzetworzona jest zazwyczaj uboższa w składniki odżywcze oraz błonnik, natomiast zawiera duże ilości cukru, tłuszczu i soli. Do takich produktów możemy przede wszystkim zaliczyć fast-foody, chipsy, paczkowane ciastka, smakowe jogurty i orzeszki oraz destylowane napoje alkoholowe.
Pierwsze dotyczące skutków spożywania takiej żywności badania zostały przeprowadzone w Brazylii. Trwały one 8 lat i wzięło w nich udział około 10 tys. osób. Na początku uczestnicy poinformowali badaczy o swoich nawykach żywieniowych z ostatnich 12 miesięcy. Następnie przez kolejne lata naukowcy przy pomocy testów oceniali poziom ich zdolności poznawczych. Okazało się, że w przypadku osób spożywających większe ilości żywności wysokoprzetworzonej obniżenie zdolności poznawczych było nieco wyraźniejsze, niż w przypadku tych, które spożywały tej żywności mało, lub wcale. Nie była to jednak różnica znacząca.
W drugim, przeprowadzonym w Wielkiej Brytanii badaniu, wzięło udział około 72 tys. osób. W ciągu 10 lat starano się uchwycić zależności pomiędzy rodzajem diety, a prawdopodobieństwem wystąpienia demencji. W przypadku uczestników spożywających przede wszystkim żywność wysokoprzetworzoną w ciągu 10 lat demencja wystąpiła średnio u 1 osoby na 120, natomiast u tych odżywiających się zdrowiej była to 1 osoba na 170.
Diabeł tkwi w szczegółach
Dokonanie oceny przydatności omawianych badań jest jednak problematyczne. Po pierwsze, przy ich przeprowadzaniu spożywana przez uczestników żywność jest klasyfikowana zgodnie z systemem klasyfikacji NOVA, który bywa krytykowany ze względu na niedobory konkretnych definicji przetwarzania żywności. Pojawiają się też zarzuty, że zwiększone ryzyko żywienia się produktami wysokoprzetworzonymi wynikać może w większym stopniu z zawartości tłuszczu, cukru i soli oraz niewielkiej zawartości składników odżywczych, niż z samego jej przetworzenia.
Kolejne wątpliwości wynikają z tego, że kontrolowanie czyichś nawyków żywieniowych przez wiele lat może być dość trudne. Nie wzięto też pod uwagę znacznej ilości innych czynników, które również mogą wpływać na obniżenie zdolności poznawczych osób biorących udział w badaniu, takich jak stres, status socjoekonomiczny czy skala kontaktów społecznych. Z drugiej natomiast strony niektóre diety, jak np. śródziemnomorska, która jest oparta na spożywaniu warzyw, zdrowych tłuszczów, oliwy z oliwek, nasion i orzechów, jest wiązana z lepszymi zdolnościami poznawczymi w późnym wieku.
Źródło: The Conversation, fot. RawPixel /CC0