W miarę przyspieszania zmian klimatycznych i wzrostu temperatury na świecie zmienia się też początek i długość trwania pór roku, co może mieć katastrofalne skutki dla wielu ekosystemów. Naukowcy przewidują, że jeśli nie zwiększymy wysiłków, aby ograniczyć emisje gazów cieplarnianych, to do końca tego stulecia lato może trwać nawet pół roku, a zima krócej niż dwa miesiące. Zmiany te będą prawdopodobnie miała daleko idący wpływ na rolnictwo, środowisko i zdrowie ludzi.
Chociaż przedłużony okres łagodnej pogody może początkowo wydawać się atrakcyjny, to tak znacząca zmiana pór roku prawdopodobnie spowoduje ogromne zakłócenia w wielu ekosystemach, które często są doskonale zrównoważone pod względem zmiany pór roku. Naukowcy zbadali zmiany długości pór roku, analizując historyczne dane klimatyczne dla półkuli północnej z lat 1952-2011. Przy pomocy modeli klimatycznych oszacowali modyfikacje, jakie prawdopodobnie zajdą w przyszłości. Rezultaty tych badań ukazały się na łamach pisma „Geophysical Research Letters”.
Do niedawna na półkuli północnej pory roku nadchodził w przewidywalny i dość równomierny sposób. Ale zmiany klimatyczne powodują obecnie nieregularne modyfikacje długości i początków rozpoczęcia pór roku, które w przyszłości mogą stać się bardziej ekstremalne.
- Lata stają się coraz dłuższe i cieplejsze, a zimy krótsze i również cieplejsze. Wszystko z powodu globalnego ocieplenia - powiedział Yuping Guan z Chińskiej Akademii Nauk, główny autor publikacji. - Coraz częściej można przeczytać nietypowe prognozy pogody, na przykład fałszywa wiosna, śnieg w maju i tym podobne - dodał Guan.
Guan, wraz ze swoim byłym studentem Jiaminem Wangiem, który jest współautorem publikacji, wykorzystali historyczne dane klimatyczne z lat 1952–2011, aby zmierzyć zmiany długości i początku czterech pór roku na półkuli północnej. Skorzystali też z modeli klimatycznych, by przewidzieć zmiany pór roku w przyszłości.
Ich analizy wykazały, że lato średnio wydłużyło się z 78 do 95 dni w latach 1952-2011, a zima skurczyła się z 76 do 73 dni. Wiosna i jesień również uległy zmianom. Wiosna skróciła się ze 124 do 115 dni, a jesień z 87 do 82 dni. W związku z tym wiosna i lato zaczynają się wcześniej, a jesień i zima później.
Zmiany średnich dat rozpoczęcia i długości trwania czterech pór roku na półkuli północnej w latach 1952, 2011 i 2100. Źródło: Wang et al 2020 / Geophysical Research Letters / AGU.
Region Morza Śródziemnego i Płaskowyż Tybetański doświadczyły największych zmian w cyklach sezonowych, ale jest mało prawdopodobne, by w przyszłości jakakolwiek część globu zdołała uniknąć efektu domina.
Badacze zaznaczają, że jeśli nie zwiększymy wysiłków na rzecz złagodzenia zmian klimatycznych, to w 2100 r. lato będzie trwało pół roku, a zima krócej niż dwa miesiące. Zmianom ulegną także przejściowe sezony wiosenne i jesienne, które będę krótsze. I to nie jest dobra wiadomość.
- Liczne badania wykazały, że zmieniające się pory roku powodują znaczne zagrożenie dla środowiska i zdrowia ludzi - powiedział Guan. Na przykład ptaki zmieniają swoje wzorce migracji, a rośliny pojawiają się i kwitną w innym niż dotychczas czasie. Te zmiany fenologiczne mogą spowodować zachwianie całych ekosystemów. Na przykład zwierzęta zostaną pozbawione źródła pożywienia, bo rośliny, którymi się żywią, zmienią okresy kwitnięcia.
Zmiany początków i długości trwania pór roku mogą również siać spustoszenie w rolnictwie, zwłaszcza gdy fałszywe wiosny lub późne burze śnieżne będą zakłócać normalny wzrost roślin. Ale to nie wszystko. Wraz z dłuższymi okresami wegetacyjnymi wydłuży się sezon pylenia i ludzie będą narażeni na obecność większej ilości pyłków wywołujących alergie. Do tego komary przenoszące różne choroby, jak chociażby malarię, mogą rozszerzyć swój zasięg występowania dalej na północ.
Zmiany te mogą skutkować również poważnymi zjawiskami pogodowym. - Bardziej gorące i dłuższe lato będzie miało częstsze i bardziej intensywne zdarzenia wysokotemperaturowe, czyli fale upałów oraz pożary - powiedział Congwen Zhu z Chińskiej Akademii Nauk, który nie był zaangażowany w te badania. Ponadto, jak dodał Zhu, cieplejsze i krótsze zimy też mogą powodować różnorakie anomalie w postaci nagłych ochłodzeń i burz śnieżnych. Podobne zdarzenia miały niedawno miejsce w Teksasie i Izraelu.
- To dobry punkt wyjścia do zrozumienia implikacji zmian pór roku - powiedział Scott Sheridan, klimatolog z Kent State University, który również nie brał udziału w badaniu. Według niego trudno jest wyobrazić sobie wzrost średniej temperatury o 2 lub 5 stopni Celsjusza, ale uświadomienie sobie, że te przeobrażenia wymuszą potencjalnie dramatyczne zmiany pór roku, prawdopodobnie ma znacznie większy wpływ na to, jak postrzegamy zmiany klimatyczne.
Źródło: American Geophysical Union
