Dodano: 30 grudnia 2020r.

W odizolowanej od świata od ponad 5 mln lat jaskini znaleziono kolejny gatunek

Jaskinia Movile w południowo-wschodniej Rumunii została odcięta od świata zewnętrznego na około 5,5 miliona lat przed przypadkowym odkryciem w 1986 roku. W tym unikalnym, podziemnym ekosystemie, gdzie panuje toksyczna atmosfera, żyje 34 endemicznych gatunków, a na szczycie łańcucha pokarmowego znajduje się skolopendra, którą naukowcy nazwali „królem jaskini”.

W odizolowanej od świata od ponad 5 mln lat jaskini znaleziono kolejny gatunek

 

Jaskinia Movile, odizolowana od świata zewnętrznego 5,5 mln lat temu, przyciąga uwagę naukowców od czasu jej nieoczekiwanego odkrycia w 1986 r. przez rumuńskich robotników, szukających miejsca nadającego się do budowy elektrowni. Panują tam iście piekielne warunki.

Toksyczne piekło

Jaskinia znajduje się około 20 metrów pod powierzchnią. Jej ciepłe powietrze jest ubogie w tlen - w niektórych jej częściach zawartość tlenu w powietrzu wynosi zaledwie 7 proc. (średni poziom tlenu na powierzchni wynosi zwykle około 21 proc.) - za to bogate w siarkowodór, metan, amoniak i dwutlenek węgla. Choć temperatura w jaskini jest stosunkowo komfortowa i wynosi około 21 stopni Celsjusza, to wilgotność powietrza jest bardzo wysoka, a cyrkulacja bliska zeru.

Takie warunki sprawiają, że badanie jaskini jest znacznie utrudnione. Od czasów jej odkrycia niewielu badaczy miało do niej dostęp. Samo wejście do jaskini prowadzi przez wąski szyb i kręte, często zatopione wapienne tunele, a badacze mogą na miejscu spędzić jednorazowo tylko 5-6 godzin.

W tym ciemnym, odizolowanym od świata zewnętrznego ekosystemie, żyje 51 gatunków bezkręgowców, z których 34 można znaleźć tylko w jaskinia Movile. Być może jest ich tam więcej, ale do tej pory uczeni tylko tyle zdołali znaleźć.

„Król jaskini”

Międzynarodowa grupa badaczy właśnie zidentyfikowała kolejny, 35. gatunek endemiczny, który jest największym przedstawicielem mieszkańców jaskini. To skolopendra, której naukowcy nadali nazwę Cryptops speleorex. Drugi człon nazwy oznacza „króla jaskini”. Nowy gatunek został opisany w czasopiśmie „ZooKeys”.

„Król” dorasta do 5,2 cm długości. Ma brązowo-żółte ciało z bladożółtymi czułkami To jadowity drapieżnik, który stoi na szczycie łańcucha pokarmowego tego unikatowego świata. - Myśląc o jego najwyższej randze w tym podziemnym ekosystemie, zdecydowaliśmy się nazwać gatunek Cryptops speleorex, co można przetłumaczyć jako „król jaskini” - napisali badacze w publikacji.

Nowo opisana skolopendra, jak wskazują uczeni, przypomina nieco gatunek żyjący na powierzchni - Cryptops anomalans, jednak niektóre jej cechy, takie jak dłuższe czułki czy dłuższe odnóża z większą ilością włosków, wskazują, że przystosowała się do życia ciemnych jaskiniach.

Unikatowy ekosystem

Inne stworzenia do tej pory znalezione w czeluściach jaskini Movile to wodne skorpiony, pijawki i małe pająki. Wszystkie opierają się na składnikach odżywczych dostarczanych przez bakterie utleniające obecne w jaskini gazy, w tym metan i siarkę.

To jedyny ekosystem na świecie, który opiera się na tego rodzaju chemosyntezie, ale jaskinia jest niezwykła również pod innymi względami. Przebywając w całkowitej ciemności przez miliony lat, wiele z tych stworzeń jest ślepych i całkowicie bezbarwnych. Niektóre gatunki wewnątrz jaskini Movile można znaleźć również poza jej granicami, ale C. speleorex do nich nie należy.

Międzynarodowy zespół naukowców wykorzystał w swoich badaniach analizę DNA, co potwierdziło, że skolopendra jest gatunkiem endemicznym związanym z rumuńską jaskinią. - Nasze wyniki potwierdziły, że skolopendra z Movile jest odmienna pod względem morfologicznym i genetycznym, co sugeruje, że ewoluowała od swojego najbliższego krewnego żyjącego na powierzchni w ciągu milionów lat w całkowicie nowy takson, który jest lepiej przystosowany do życia w niekończącej się ciemności - napisali naukowcy.

Zaskakujące jest to, że pomimo tak trudnych warunków, ekosystem z Movile jest siedliskiem różnorodnej i unikalnej fauny. Organizmy żyjące w tej jaskini mogą nas wiele nauczyć o możliwościach przetrwania życia nawet w najbardziej ekstremalnych warunkach. Mogą też uchylić rąbka tajemnicy o ewolucji w izolacji czy nawet o tym, jak zaczęło się życie na Ziemi.

 

Źródło: Live Science, fot. Varpu Vahtera, Pavel Stoev, Nesrine Akkari/Zookeys