W nocy z 15 na 16 maja dojdzie do całkowitego zaćmienia Księżyca. Jeśli pogoda pozwoli i niebo będzie wolne od chmur, zjawisko będzie można obserwować także z terenów Polski. To pierwsze zaćmienie naszego naturalnego satelity w tym roku.
W niedzielny wieczór będzie można zacząć szykować się do oglądania kosmicznego spektaklu. W nocy z 15 na 16 maja będzie można obserwować całkowite zaćmienie Księżyca. Zjawisko będzie widoczne w całej Polsce, o ile w obserwacjach nie przeszkodzi aura.
Całkowite zaćmienie Księżyca potrwa 1 godzinę i 24 minuty. Rozpocznie się o 3:32 tak zwanym zaćmieniem półcieniowym. Faza kulminacyjna, czyli moment, gdy Srebrny Glob zostanie w całości zasłonięty przez Ziemię, rozpocznie się o godzinie 5:29.
Ziemia oświetlana jest przez Słońce i rzuca cień, jak każde ciało oświetlane przez promienie słoneczne. Od czasu do czasu Srebrny Glob wchodzi w cień naszej planety. To ma miejsce, gdy Ziemia znajdzie się między Słońcem a Księżycem. Właśnie wtedy mówimy o zaćmieniach Księżyca.
Całkowite zaćmienia Księżyca występują, gdy Księżyc w pełni i Słońce znajdują się po przeciwnych stronach Ziemi, a planeta rzuca całkowity lub częściowy cień na swojego jedynego naturalnego satelitę. By dokładnie wyjaśnić to zjawisko, niezbędne są dwa pojęcia - stożek cienia całkowitego oraz stożek półcienia. Ten pierwszy to miejsce po przeciwnej stronie Ziemi niż Słońce, z którego nasza gwiazda macierzysta jest całkowicie niewidoczna. Natomiast stożek półcienia to miejsce po przeciwnej stronie Ziemi niż Słońce, z którego widoczna jest tylko część Słońca, a niewidoczny kawałek jest zasłonięty przez Ziemię. Dobrze wyjaśnia to poniższa grafika.
A – Słońce, B – Ziemia, C – Księżyc, D – stożek półcienia, E – stożek cienia całkowitego. Fot. MesserWoland/C.C.3.0/Wikimedia
Częściowe zaćmienia Księżyca zdarzają się w miarę często, ale całkowite zaćmienia są nieco rzadsze. Rozróżniamy zaćmienia całkowite, częściowe i półcieniowe. Zaćmienie całkowite następuje wtedy, gdy cała tarcza Księżyca wejdzie w stożek cienia całkowitego. I właśnie takie zaćmienie nastąpi w nocy z 15 na 16 maja, choć z terenów naszego kraju nie będziemy mogli go podziwiać w pełni. Gdy chociaż część tarczy Księżyca znajdzie się poza stożkiem cienia całkowitego Ziemi, mamy do czynienia z zaćmieniem częściowym. Z kolei zaćmienie półcieniowe następuje w sytuacji, gdy Księżyc znajduje się w stożku półcienia Ziemi.
Czego można się spodziewać? Gdy cień Ziemi będzie pochłaniał coraz większe tereny na powierzchni Księżyca, zacznie zmieniać swoją barwę. Najpierw pociemnieje, by potem przybrać czerwonawy kolor, którego intensywność będzie zależeć od zakłóceń atmosferycznych. Stąd też pojawiające się mediach złowieszczo brzmiące nazwy typu „krwawy księżyc”.
Ale blokowanie przez Ziemię światła odbitego od Księżyca ma jeszcze jedną zaletę. Na niebie będzie widocznych znacznie więcej gwiazd. Będzie można podziwiać Drogę Mleczną w pełnej krasie, ukazującą się jako jasna rzeka gwiazd rozciągająca się łukiem po całym niebie.
Najdogodniejszym miejsce na obserwacje zaćmienia będzie obszar oddalony od miasta, gdzie zanieczyszczenie świetlne nie będzie utrudniało podziwiania spektaklu. Należy zadbać, by na naszym stanowisku obserwacyjnym nic nie przesłaniało horyzontu.
Co najważniejsze, w przeciwieństwie do środków ostrożności, jakie należy podjąć, aby obserwować zaćmienia Słońca, zaćmienia Księżyca można obserwować nieuzbrojonym okiem, choć lornetka lub teleskop zdecydowanie wzbogacą wrażenia.
Zaćmienie Księżyca będzie można oglądać w tym roku dwukrotnie. Pierwsza okazja będzie miała miejsce już w nadchodzący weekend. Druga nastąpi dopiero w listopadzie.
Zaćmienie, jak prognozują astronomowie, rozpocznie się o godzinie 3:32. Księżyc zacznie wchodzić wtedy w stożek półcienia Ziemi. O 4:27 nasz naturalny satelita zacznie wchodzić w stożek cienia całkowitego Ziemi, a o 5:29 zacznie się kulminacyjna faza zaćmienia całkowitego i będzie trwać do około 6:53. Niestety, jak wskazują eksperci, z terenów naszego kraju ta część zaćmienia nie będzie w pełni widziana. Koniec zjawiska nastąpi o godzinie 8:50 w poniedziałek.
Zaćmienie Księżyca to zjawiska dobrze przebadane i obecnie naukowcy nie otrzymują przełomowych informacji obserwując zaćmienia. Jednak, jak podkreślają, zaćmienia są świetnym sposobem na zainspirowanie młodych osób astronomią.
