Odtajnione obrazy z amerykańskich satelitów szpiegowskich z okresu zimnej wojny ujawniły, że tempo utraty lodu w Himalajach podwoiło się w ciągu ostatnich 40 lat.
Naukowcy z Uniwersytetu Columbia porównali odtajnione niedawno zdjęcia szpiegowskie z okresu zimnej wojny do nowych obrazów wykonanych przez satelity NASA, aby obliczyć tempo utraty lodu w ciągu ostatnich czterech dekad. Analiza dotyczyła 650 największych lodowców w Himalajach i ujawniła, że całkowita masa lodu w 2000 roku wynosiła około 87 proc. masy lodu z 1975 roku. Do 2016 roku masa lodu skurczyła się do 72 proc. masy lodu z 1975 roku.
Dane te pokazują, że lodowce Himalajów cofają się dwa razy szybciej niż pod koniec XX wieku. Analizy objęły ponad dwa tysiące kilometrów kwadratowych terenu, co stanowi około 55 proc. całkowitej objętości lodu w regionie. Naukowcy twierdzą, że główną przyczyną tego zjawiska są zmiany klimatyczne.
Wyniki zespołu badaczy, którymi kierował glacjolog Joshua Maurer z Uniwersytetu Columbia, ukazały się na łamach pisma „Science Advances”.
- Jest to najwyraźniejszy obraz tego, jak szybko topnieją lodowce w Himalajach w tym przedziale czasu - powiedział Maurer. Uczony podkreślił, że ten magazyn wody kurczy się w szybki tempie i zagraża bezpieczeństwu w regionie. Około 800 milionów ludzi korzysta z wody spływającej z himalajskich lodowców. To nie tylko woda pitna, ale także woda służąca do rolnictwa oraz pozyskiwania energii (elektrownie wodne).
Aby określić tempo topnienia lodowców, naukowcy muszą zrozumieć, co powoduje utratę lodu. Oprócz ocieplenia klimatu – temperatura w regionie średnio wzrosła o jeden stopień Celsjusza w okresie 2000-2016 i zmian w opadach, badacze wskazują na drobne cząstki zanieczyszczeń zwane czarnym węglem, które osiadają na powierzchni lodu i powodują redukcje albedo (stosunek ilości światła odbitego od padającego), co z kolei sprawia, że lód pochłania więcej ciepła i topi się szybciej.
Niektóre lodowce tracą lód szybciej niż inne, co utrudnia określenie długoterminowych trendów dla całego regionu. Maurer i jego koledzy zwrócili się do odtajnionych danych szpiegowskich, aby uzyskać większy, bardziej kompletny obraz.
W latach 70. i 80. amerykańskie agencje wywiadowcze wykorzystały 20 wojskowych satelitów KH-9 (program szpiegowski o kryptonimie Hexagon) do zbierania danych rozpoznawczych na całym świecie. Satelity wykonały tysiące zdjęć, w tym lodowców w Himalajach. Po odtajnieniu obrazów w 2011 roku naukowcy zeskanowali je i udostępnili publicznie.
Porównując te zdjęcia z nowszymi danymi satelitarnymi NASA oraz japońskiej agencji kosmicznej (JAXA), naukowcy mogli zobaczyć, jak zmienił się region. Analizując zmiany obliczyli utratę masy dla 650 lodowców. Używając 1975 roku jako punktu wyjścia, zespół ustalił, ile masy zostało utracone do 2000 roku, a następnie do 2016 roku. Uczeni stwierdzili, że średnio lodowce chudły o około 0,43 metra rocznie w latach 2000–2016. To dwukrotnie więcej niż tempo utraty lodu obliczone dla okresu 1975-2000, które wynosiło około 0,22 metra na rok.
Zespół kierowany przez Maurera obliczył, ile musiałoby wynieść ocieplenie klimatu w regionie. Wyszło im, że wzrost temperatur musiałby być rzędu 0,4 do 1,4 stopnia Celsjusza w latach 2000–2016, w porównaniu do lat 1975–2000. Jest to zgodne z obserwowanymi temperaturami powietrza mierzonymi na stacjach wokół regionu Himalajów, które średnio wskazują na ocieplenie o jeden stopień Celsjusza.
Dane wskazały, że w latach 1975-2000 każdego roku himalajskie lodowce traciły średnio 4 mld ton lodu. Jednak w latach 2000–2016 lodowce topiły się około dwukrotnie szybciej - tracąc średnio około 8 mld ton lodu rocznie.
- Dla poczucia skali, 8 miliardów ton lodu wystarczy, aby wypełnić 3,2 miliona basenów olimpijskich – wyjaśnił Maurer. Ale utrata lodu nie była jednolita. - Lodowce tracą większość lodu w niższych partiach – dodał.
Źródło: Science News, BBC, fot. J. MAURER/LDEO
