Neurony w obszarze mózgu odpowiedzialnym za pamięć mogą być o 10 proc. większe u osób w wieku 80 lat lub starszych, które zachowały doskonałą pamięć, w porównaniu z rówieśnikami o słabszej pamięci, a nawet z osobami o 20-30 lat młodszymi. Osoby te określane w badaniach jak „superseniorzy” wydawały się też bardziej odporne na choroby neurodegeneracyjne, jak choroba Alzheimera.
Zapewne każdy z nas chciałby cieszyć się dobrą pamięcią i sprawnym umysłem również w jesieni swojego życia. Wydaje się, że część ludzi ma w tym kierunku większe predyspozycje biologiczne. Choć z wiekiem większość ludzi doświadcza osłabienia funkcji poznawczych, to w nowych badaniach, które ukazały się na łamach pisma „Journal of Neuroscience” (DOI: 10.1523/JNEUROSCI.0679-22.2022), naukowcy zidentyfikowali tzw. superstaruszków czy superseniorów, czyli osoby w wieku powyżej 80 lat z wyjątkowo dobrą pamięcią, co najmniej tak dobrą, jak osoby od 20-30 lat młodsze. Naukowcy próbują znaleźć odpowiedź na pytanie dlaczego się tak dzieje.
Za naszą pamięć odpowiadają neurony w części mózgu nazywanej korą śródwęchową. Wydaje się zatem logiczne, że kora cieszących się lepszą pamięcią „superseniorów” powinna być w znacznie lepszej kondycji, niż innych osób. Jednym z podstawowych pytań, na jakie należałoby znaleźć odpowiedź, jest zatem wyjaśnienie dlaczego tworzące ją neurony „superseniorów” zachowują się w inny sposób?
Naukowcy podjęli się zbadania tej kwestii w ramach Northwestern Super Aging Research Program. Istotną częścią tego programu były pośmiertne badania mózgów „superseniorów”. Uczestnicy-ochotnicy dobrowolnie zgodzili się przekazać swoje organy na cele naukowe.
Pod lupę naukowców wzięta została przede wszystkim kora śródwęchowa. Składa się ona z ułożonych na sobie 6 warstw neuronów, przy czym szczególnie ważna jest tutaj warstwa II, ponieważ odbierając informacje z innych centrów funkcjonuje jako niezwykle kluczowy „hub” odpowiedzialny właśnie za naszą pamięć. Zbadanie kory śródwęchowej było szczególnie istotne, ponieważ to właśnie ta kora jest miejscem, w którym zaczyna się rozwijać choroba Alzheimera. Sprawia ona, że neurony kory śródwęchowej zaczynają się degenerować, dochodzi do ich atrofii.
Porównanie w tym względzie neuronów „superseniorów” z ich typowymi rówieśnikami wypadło zdecydowanie na ich korzyść: znajdujące się w warstwie II kory śródwęchowej neurony okazały się nie tylko większe, ale i zdrowsze. W przypadku „superseniorów” w wieku 80 lat i powyżej naukowcy stwierdzili ponadto, że ich rozmiar jest znacznie większy nie tylko w porównaniu do ich przeciętnych rówieśników, ale czasami nawet i osób młodszych od nich o 20, a nawet 30 lat.
Co również istotne: jeżeli w przypadku części osób starszych obserwowano już wczesne stadia choroby Alzheimera, to w przypadku „superseniorów” w ich neuronach nie stwierdzono w ogóle obecności łączonego z tą chorobą tzw. białka tau.
Dlaczego jednak neurony „superseniorów” są aż tak inne? Jak twierdzi Tamar Gefen z Northwestern University Feinberg School of Medicine jest możliwe, że w ich przypadku te neurony o ponadprzeciętnie większych rozmiarach mogą być obecne w mózgach już od momentu ich przyjścia na świat, a w trakcie życia są po prostu utrzymywane w dobrej kondycji. Dla lepszego zrozumienia tego, dlaczego osoby te tak długo zachowują dobrą pamięć, konieczne będą dalsze badania, które mogą mieć również olbrzymie znaczenie dla lepszego zrozumienia samej choroby Alzheimera i opracowania lepszych metod jej leczenia. Ważne będzie przede wszystkim wyjaśnienie jakie właściwości chemiczne, jak i metaboliczne sprawiają, że neurony „superseniorów” są na tę chorobę w tak dużym stopniu odporne?
Źródło: Northwestern University, fot. Pixabay/CC0 Public Domain
