Naukowcy z Chin i Kanady opisali wyjątkową skamieniałość sprzed około 125 milionów lat, w której zachował się moment walki między ssakiem a dinozaurem. Scenę uwieczniła aktywność wulkaniczna, grzebiąc pod warstwą błota i popiołów walczące zwierzęta. Odkrycie to podważa pogląd, że wczesne ssaki były jedynie pokarmem dla dinozaurów. Naukowcy wskazują, że skamieniałość ta jest dowodem ataku drapieżnego ssaka na dinozaura.
Dinozaury niegdyś panowały na Ziemi. Obecnie panuje pogląd, że ich jedynym większym zagrożeniem były inne dinozaury. Ale pewna skamieniałość przeczy tym przekonaniom. W chińskiej prowincji Liaoning w 2012 roku odkryto skamieniałe szczątki dwóch walczących zwierząt. Nie byłoby w tym nic dziwnego, gdyby nie fakt, że są to szczątki dinozaura zaatakowanego przez... ssaka.
Obszar, gdzie znaleziono skamieniałość, nazywany jest czasem „chińskimi Pompejami dinozaurów”, do wielu skamieniałości dinozaurów, małych ssaków, jaszczurek i płazów znalezionych w okolicy. Zwierzęta te zostały nagle pogrzebane przez lawiny błotne i materiał piroklastyczny po jednej lub kilku erupcjach wulkanów.
Błotna skorupa pozwoliła zachować walczące stworzenia w doskonałym stanie aż do naszych czasów. Oba szkielety są niemal kompletne. - Te dwa zwierzęta toczą śmiertelną walkę, ściśle ze sobą splecione. Jest to jeden z pierwszych dowodów na rzeczywiste drapieżne zachowanie ssaka na dinozaurze – wyjaśnia dr Jordan Mallon, paleobiolog z Canadian Museum of Nature i współautor badania opublikowane w czasopiśmie „Scientific Reports” (DOI: 10.1038/s41598-023-37545-8).
Fot. Michael Skrepnick
Obecność skamieniałości podważa pogląd, że dinozaury miały niewiele zagrożeń ze strony współczesnych im ssaków w okresie kredy, kiedy były dominującymi zwierzętami na planecie. Rzadka skamielina znajduje się obecnie w zbiorach Muzeum Szkoły Weihai Ziguang Shi Yan w chińskiej prowincji Shandong.
Dinozaur zachowany w skamielinie został zidentyfikowany jako psitakozaur (Psittacosaurus) o wielkości mniej więcej dużego psa. Nazwa stworzenia oznacza „papuzi jaszczur” ze względu na kształt dzioba, który przypomina ten widziany u papug. Te roślinożerne dinozaury należą do najwcześniejszych znanych nam ceratopsów i żyły w Azji we wczesnej kredzie, od około 125 do 105 milionów lat temu. Chodziły na tylnych łapach, a niektóre gatunki mogły dorastać do dwóch metrów.
Z kolei ssak uwieczniony w skamieniałości to zwierzę podobne do borsuka, zwane Repenomamus robustus. Chociaż nie był przesadnie duży, jak na standardy dinozaurów, to był jednym z największych ssaków w okresie kredy.
Fot. Michael Skrepnick
Skamieniałość przedstawia ssaka zatapiającego zęby w żebrach dinozaura. Ale już wcześniej paleontolodzy wiedzieli, że Repenomamus robustus żerował na dinozaurach, w tym na psitakozaurach. W Chinach znaleziono skamieniałe szczątki tych ssaków zawierające kości młodych psitakozaurów w jamie brzusznej. Jednak atak na bezbronne młode mógł być wynikiem nadarzającej się okazji, a omawiana skamieniałość bezsprzecznie dowodzi, że te niewielkie ssaki atakowały także dorosłe psitakozaury. Skamielina ta dostarcza dowody na to, że ssaki atakowały znacznie większą zdobycz. - Współistnienie tych dwóch zwierząt nie jest nowe dla nauki, ale nowością jest drapieżne zachowanie ssaka, które pokazuje ta niesamowita skamielina – mówi Mallon.
Dokładne badanie pary ze skamieliny pokazuje, że psitakozaur leży na brzuchu, z tylnymi kończynami rozłożonymi po obu stronach ciała. Z kolei ciało ssaka wygląda tak, jakby siedział na swojej ofierze. Do tego przytrzymuje dziób większego dinozaura jedną z łap i zatapia zęby w jego żebrach. Przytrzymuje też nogę dinozaura drugą łapą. - Dowody sugerują, że aktywny atak był w toku – zaznacza Mallon.
Fot. Gang Han
Naukowcy wykluczyli możliwość, że ssak po prostu żerował na martwym dinozaurze. Kości dinozaura nie mają na przykład śladów zębów, czego można by się spodziewać po padlinie, no i jest mało prawdopodobne, że te dwa zwierzęta byłyby tak splątane, gdyby dinozaur był martwy, zanim natknął się na niego ssak. Pozycja ssaka sugeruje, że był on agresorem.
We współczesnym świecie znane są przykłady mniejszych zwierząt atakujących większą zdobycz. Chociażby niektóre samotne rosomaki polują na większe zwierzęta, jak karibu czy owce.
Źródło: Canadian Museum of Nature, fot. Gang Han
