Izraelskim naukowcom udało się wyhodować siedem palm daktylowych z nasion liczących sobie ponad dwa tysiące lat. Nasiona zostały znalezione na stanowiskach archeologicznych na Pustyni Judzkiej.
To najstarsze nasiona, jakie kiedykolwiek wykiełkowały. Projekt prowadzi zespół naukowców pod kierunkiem Sarah Sallon z Louis L. Borick Natural Medicine Research Center w Jerozolimie. Badaczom już wcześniej udało się doprowadzić do wzrostu palmy daktylowej (Phoenix dactylifera) z nasiona liczącego sobie 1900 lat. Teraz w ich eksperymentalnej plantacji stoi kolejne sześć roślin pochodzących z prastarych nasion.
Nasiona, którymi posłużyli się naukowcy, zostały znalezione m.in. w Masadzie, starożytnej twierdzy, gdzie schronił się Herod Wielki uciekając przed Partami. Biblijny władca rozbudował potem warownie, do dając m.in. magazyny, gdzie przechowywano żywność. Nasiona były także znajdowane w jaskiniach położonych w południowym Izraelu.
Zespół dysponował setkami starożytnych nasion. Po starannej selekcji uczeni wybrali 34 z nich. Nasiona zostały najpierw zanurzone w wodzi z hormonami wspomagającymi kiełkowanie. Następnie posadzone je na starannie przygotowanych stanowiskach. Wyniki tych wysiłków ukazały się na łamach pisma „Science Advances”.
Z tych kilkudziesięciu nasion wykiełkowało sześć. Uczeni nadali im imiona: Jonasz, Uriel, Boaz, Judyta, Anna i Adam. Roślina, która wykiełkowała w poprzednich eksperymentach, została nazwana Metuszelach – od najstarszej postaci w Biblii.
Gdy naukowcy mieli już sadzonki w rękach mogli przeprowadzić testy, których nie dało się zrobić na nasionach nie uszkadzając ich. Najpierw zebrali resztki z nasion, które zostały po wykiełkowaniu i przeprowadzono na nich datowanie radiowęglowe. Badanie to wykazało, że nasiona liczą sobie od 1800 do 2400 lat.
Następnie naukowcy przeprowadzili analizy genetyczne samych roślin, porównując je z bazą danych genetycznych współczesnych palm danych. To pokazało, że im starsze były nasiona, tym więcej miały materiału genetycznego z palm daktylowych pochodzących z Bliskiego Wschodu. Ale uczeni znaleźli też ślady genetyczne palm daktylowych z Afryki Północnej. To sugeruje, że starożytni plantatorzy znali zaawansowane techniki upraw.
Uczeni zauważyli także, że stare nasiona są większe od współczesnych. - Dzisiejsze nasiona są o około 30 proc. mniejsze niż te, które użyliśmy do naszych badań - powiedziała Sallon. Wielkość nasion często ma też odzwierciedlenie w wielkości owoców. A te pochodzące z Judei, jak pisał Pliniusz Starszy w liście do Herodota, były wyjątkowo duże, soczyste i słodkie. Do tego miały długi termin spożycia, co pozwalało na transport owoców nawet w odległe placówki Cesarstwa Rzymskiego.
Uważa się, że palmy daktylowe są uprawiana od ponad sześciu tysięcy lat. Za miejsce ich udomowienia uważa się Arabię i Mezopotamię. Kiedyś rośliny te były szeroko rozpowszechnione w starożytnej Judei. Oprócz tego, że były ważnym produktem spożywczym, były także używane w leczeniu różnych schorzeń, w tym depresji i słabej pamięci.
Źródło: Science Alert, fot. Guy Eisner
