W południowej Anglii odkryto dwa skamieniałe zęby należące do stworzenia podobnego do ryjówki, które żyło w czasach dinozaurów około 145 milionów lat temu. To najstarsze znane skamieliny przodka współczesnych ssaków, w tym ludzi.
Skamieliny zostały odnalezione w kredowych skałach u wybrzeży Dorset w południowej Anglii. Należały do stworzenia pochodzącego z gałęzi drzewa ssaków – wspólnych przodków współczesnych ssaków, także ludzi. Paleontolodzy z University of Portsmouth badający zęby twierdzą, że odkrycie wskazuje na dużo starsze korzenie współczesnych ssaków, niż dotąd sądzono.
Znaleziska dokonał Grant Smith – student podczas przesiewania próbek skał kredowych zebranych na wybrzeżu Dorset. W nadziei na znalezienie interesujących materiałów do swojej pracy doktorskiej Smith natknął się na prawdziwą bombę archeologiczną. Student zdawał sobie sprawę, że znalazł kości ssaka, ale nie był świadomy wagi znaleziska.
- Gdy zobaczyłem skamieliny opadła mi szczęka. Od razu zorientowałem się, że patrzę na szczątki wczesnokredowych ssaków – powiedział kierujący badaniami Steven Sweetman z University of Portsmouth. Okazało się, że Smith znalazł dwa zęby trzonowe bez korzeni należące do dwóch różnych zwierząt należących z kolei do dużej grupy zwanej Eutheria, czyli ssaki wyższe. Grupa ta obejmuje wszystkie żyjące współcześnie ssaki. Obejmuje stworzenia bardzo różnorodne: od wielorybów, przez myszy aż po człowieka.
Oba gatunki, do których należały zęby dotąd były nieznane nauce. Były to małe, futrzaste stworzenia, które prawdopodobnie prowadziły nocny tryb życia. Według naukowców, żywiły się zapewne owadami oraz roślinami. Znalezione skamieliny noszą ślady długiego używania, co sugeruje, że ssaki te dożyły sędziwego wieku dla swojego gatunku. - To nie lada wyczyn, gdy dzielisz swoje siedlisko z drapieżnymi dinozaurami. To jak do tej pory bezsprzecznie nasi najwcześniejsi przodkowie – oznajmił Sweetman.
Jeden z nowych gatunków został nazwany Durlstotherium newmani po Charliem Newmanie, który jest właścicielem pubu blisko miejsca, w którym odkryto skamieliny, a także jest zapalonym kolekcjonerem skamieniałości. Drugi został nazwany Dulstodon ensomi, po miejscowym paleontologu Paulu Ensomie.
Ssaki mają swoje korzenie w triasie, tym samym okresie ery mezozoicznej, co dinozaury. Pierwsi przedstawiciele tego gatunku pojawili się około 200 milionów lat temu. W okresie jurajskim i kredowym ssaki podzieliły się na wiele różnych grup, w tym na gałęzie, które wymarły na długo przed uderzeniem asteroidy, która zakończyła panowanie dinozaurów na Ziemi.
Skamieniałe zęby oraz odkryte niedawno w Chinach podobne skamieliny zmieniają nasze zrozumienie życia wczesnych ssaków, choć wydawało się, że ewolucja ssaków jest dobrze poznana. Dotąd uważano, że ssaki mezozoiczne były prostymi, szczuropodobnymi zwierzętami żyjącymi w cieniu dinozaurów. Teraz wiemy, że pod koniec okresu jurajskiego różne linie ssaków żyły w różnych ekosystemach, w tym w półwodnych oraz podziemnych. Okazuje się, że nawet 160 milionów lat temu ssaki dobrze sobie radziły i były bardziej różnorodne niż ktokolwiek wcześniej podejrzewał.
Źródło: BBC, The Guardian, Acta Palaeontologica Polonica, fot. University of Portsmouth/Sweetman
