Tegoroczni laureaci Nagrody Nobla z fizyki - Roger Penrose, Reinhard Genzel oraz Andrea Ghez – zostali uhonorowani za badania nad czarnymi dziurami. Penrose za wykazanie, że formowanie się czarnych dziur wynika z ogólnej teorii względności Alberta Einsteina, a Genzel i Ghez za potwierdzenie istnienia supermasywnego obiektu w centrum Drogi Mlecznej. – To krok naprzód jeśli chodzi o ludzkie rozumienie rzeczywistości i Wszechświata – powiedział podczas debaty w Centrum Współpracy i Dialogu UW zorganizowanej z okazji tygodnia noblowskiego dr hab. Andrzej Dragan z Uniwersytetu Warszawskiego.
Tegoroczną Nagrodą Nobla z fizyki podzielili się po połowie Roger Penrose oraz Reinhard Genzel i Andrea Ghez. Naukowcy zostali uhonorowaniu za swoje odkrycia dotyczące czarnych dziur.
Roger Penrose wykazał, że czarne dziury są bezpośrednią konsekwencją ogólnej teorii względności Alberta Einsteina, choć sam Einstein nie bardzo wierzył w ich istnienie. Z kolei Reinhard Genzel i Andrea Ghez odkryli, że orbitami gwiazd w centrum naszej galaktyki rządzi niewidzialny i niezwykle ciężki obiekt - supermasywna czarna dziura.
– To krok naprzód jeśli chodzi o ludzkie rozumienie rzeczywistości i Wszechświata. Penrose poświęcił dużą część swojego życia na poszukiwanie i badanie czarnych dziur, w tym ich stabilności. Stawał przeciwko spekulacjom Alberta Einsteina, że mogą występować pewne niestabilności. Wykazał, że tych niestabilności nie ma oraz że w związku z tym te obiekty mogą istnieć. Penrose jest naukowcem niepokornym, o bardzo ciekawym podejściu do świata nauki i bardzo ciekawych zainteresowaniach. Podobnie jak robił to Einstein, powątpiewa on w prawdziwość teorii kwantowej, ma swoje alternatywne wytłumaczenie zjawisk kwantowych. Ponadto ciekawą informacją jest fakt, że sama czarna dziura, o której dzisiaj mówimy, ma masę kilku milionów mas słońca – powiedział podczas debaty w Centrum Współpracy i Dialogu UW zorganizowanej z okazji tygodnia noblowskiego dr hab. Andrzej Dragan z Instytutu Fizyki Teoretycznej Uniwersytetu Warszawskiego.
W centrum informacyjnym Tygodnia Noblowskiego Centrum Współpracy i Dialogu Uniwersytetu Warszawskiego Nagrody Nobla komentował także prof. dr hab. Krzysztof Meissner - bliski przyjaciel Penrose'a. - Roger Penrose należący do zespołu nagrodzonych to od wielu lat mój bardzo bliski przyjaciel. Jestem przeszczęśliwy, że człowiek o takiej klasie wreszcie został doceniony. Aktualnie wspólnie z Penrosem prowadzimy badania mające na celu udowodnić jego koncepcję, która zakłada, że obecny Wszechświat jest jednym z wielu kolejno postępujących po sobie Wszechświatów. W świecie nauki zaspokajanie zdrowej ciekawości jest jak najbardziej wskazane, a jego najbardziej praktycznym skutkiem jest stałe poszerzanie wiedzy, która pozostaje do dyspozycji przyszłych pokoleń ludzkości. Ta wiedza owocuje w przyszłości, ponieważ na jej podstawie budowane są nowe teorie i możliwości ich praktycznego wykorzystania – podkreślił Meissner.
– Długotrwała obserwacja gwiazd ukazała istnienie czarnej dziury we wnętrzu naszej galaktyki. Elementem kluczowym było wykrycie, że kilka gwiazd orbituje wokół jednego punktu, którego nie widać. Czarna dziura stanowi właśnie ten punkt. Badania te wymagały zastosowania niezwykle zaawansowanych metod obrazowania w każdym zakresie widmowym jakie znamy, m.in. gamma, rentgenowskiego oraz ultrafioletu - dodał Meissner.
– Trudno odkryć i określić w tym momencie jakie zastosowanie praktyczne może mieć osiągnięcie laureatów. Historia zna wiele przypadków, co stanowi w pewnym sensie regułę, że teoretyczne odkrycia istnienia pewnych zjawisk, stają się przełomowe w wymiarze praktycznym dopiero w następnych dziesięcioleciach. Wiadomość o istnieniu czarnej dziury, sama w sobie, nie niesie za sobą konkretnych zastosowań praktycznych, ale technologia i nauka rozwijana na jej podstawie może doprowadzić do wielkich przełomów w wielu dziedzinach życia. Co ciekawe i warte podkreślenia, już po raz czwarty w historii Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki otrzymała kobieta – zaznaczyła dr hab. Joanna Kowalska z Uniwersytetu Warszawskiego.
– W tym roku nagrodzono osiągnięcie wielkiej rangi. Uważam, że musimy rozwijać technologię obserwacji i to przede wszystkim podkreśla odkrycie tegorocznych noblistów. Aby odkryć istnienie czarnej dziury musieli oni bowiem pokonać liczne bariery techniczne czy opracować nowe rozwiązania. Dzięki temu, zaobserwowali to, co chcieli zaobserwować, a nie tylko to na co pozwalały aktualne możliwości – wyjaśnił prof. dr hab. Andrzej Wysmołek z Instytutu Fizyki Doświadczalnej UW.
Źródło: Centrum Współpracy i Dialogu Uniwersytetu Warszawskiego, fot. Adam Baker/ Flickr/ CC BY 2.0
