Zajmujący się myślistwem i zbieractwem Neandertalczycy znacząco wpłynęli na zmianę, która zaszła w naszych ekosystemach 125 tys. lat temu. Takie wnioski wypływają z interdyscyplinarnych badań przeprowadzonych przez archeologów z Uniwersytetu w Lejdzie we współpracy z innymi ekspertami.
Okazuje się, że Neandertalczycy celowo używali ognia, aby utrzymać otwarty krajobraz miejsc, które zasiedlali. Tym samym mieli oni ogromny wpływ na swoje lokalne środowiska. - Archeolodzy od dawna zastanawiają się nad charakterem i czasem trwania zmian, wynikających z interwencji pierwszych ludzi w ekosystemy naszej planety. Coraz częściej dostrzegamy bardzo wczesne, na ogół słabe oznaki tego zjawiska – mówi prof. Wil Roebroeks, archeolog z Uniwersytetu w Lejdzie.
Nowych dowodów dostarczyły badania kamieniołomu w pobliżu Halle w Niemczech. W ciągu ostatnich kilku dekad w miejscu, gdzie znajdowała się kopalnia węgla brunatnego, przeprowadzono wykopaliska archeologiczne. Obok ogromnej ilości danych o wczesnych warunkach środowiskowych znaleziono też liczne ślady działalności Neandertalczyków. – Odkryliśmy m.in. szczątki setek zabitych zwierząt, w otoczeniu licznych narzędzi kamiennych i ogromnej ilości węgla drzewnego – mówi prof. Roebroeks.
Wyniki badań zostały opublikowane w czasopiśmie „Science Advances” (DOI: 10.1126/sciadv.abj5567).
125 tys. lat temu na terenie rozciągającym się od Holandii po Polskę rósł mieszany las liściasty, w którym żyły konie, jelenie i bydło, ale także słonie, lwy i hieny. Nad brzegami niektórych jezior na tym obszarze znaleziono ślady działalności Neandertalczyków. W czasie, w którym pojawili się tam nasi praprzodkowie, las ustąpił miejsca dużym otwartym przestrzeniom. Powstawały one częściowo w wyniku pożarów.
- Pytanie brzmi oczywiście, czy teren stał się bardziej otwarty z powodu przybycia homininów, czy też homininy przybyły, ponieważ teren był otwarty? Znaleźliśmy wystarczające dowody, aby stwierdzić, że neandertalczycy utrzymywali otwarty obszar przez co najmniej 2000 lat – tłumaczy prof. Roebroeks.
Badania porównawcze prowadzone przez paleobotanika, prof. Corrie Bakelsa wykazały, że nad jeziorami w okolicy kamieniołomu, gdzie wędrowały te same zwierzęta, ale gdzie nie ma śladów neandertalczyków, gęsta roślinność leśna pozostała w dużej mierze nienaruszona.
Do tej pory powszechnie uważano, że dopiero gdy ludzie zajęli się rolnictwem około 10 tys. lat temu, zaczęli kształtować swoje otoczenie, na przykład poprzez wycinanie drzew w celu tworzenia pól. Wielu archeologów uważa jednak, że zaczęło się to znacznie wcześniej, choć na mniejszą skalę. Zdaniem prof. Roebroeksa ich odkrycie jest najwcześniejszym przykładem takiej interwencji.
Nowe wyniki badań są ważne nie tylko dla archeologii, ale także dla dyscyplin zajmujących się na przykład odtwarzaniem przyrody. - To także dodaje coś do spektrum zachowań wczesnych kultur łowiecko-zbierackich. Nie byli oni po prostu „pierwotnymi hipisami”, którzy przemierzali krajobraz zbierając owoce tu i polując na zwierzęta tam. Wpływali na kształt swoich ekosystemów poprzez kształtowanie krajobrazu – przekonuje prof. Roebroeks.
Poprzednie badanie przeprowadzone przez zespół z Lejdy wykazało, że wiedza o ogniu była już przekazywana przez homininy co najmniej 400 tys. lat temu. - Nie powinniśmy być zaskoczeni, jeśli w przyszłych badaniach znajdziemy ślady, które wskażą, że nasi praprzodkowie mieli duży wpływ na swoje środowisko znacznie wcześniej – podsumowuje prof. Roebroeks.
Źródło: Leiden University, fot. Pixabay
