Dodano: 02 lutego 2023r.

Naukowcy chcą przywrócić do życia dodo

Dodo, ptak z wyspy Mauritius ostatnio widziany był w XVII wieku. Ale sytuacja ta może się zmienić za sprawą projektu firmy Colossal Laboratories & Biosciences, który zakłada wskrzeszenie wymarłego gatunku. Pierwszym krokiem w realizacji planu było niedawne odczytanie genomu dodo.

Naukowcy chcą przywrócić do życia dodo

 

Ludzkość ma na sumieniu wiele gatunków. Jednym z nich jest wymarły w XVII wieku ptak dodo (Raphus cucullatus). Gatunek ten przez kilka milionów lat żył w izolacji na tropikalnej wyspie Mauritius. Jego przodek dotarł tam i osiadł w lasach, z czasem stając się nielotem, który żył z dala od drapieżników. W swoim środowisku nie miał naturalnych wrogów, dlatego też, gdy na wyspę przybyli ludzie, specjalnie nie bronił się ani nie uciekał przed człowiekiem, co skończyło się dla niego tragicznie.

Dodo

Dla człowieka była to duża i łatwa zdobycz. W dawnych zapiskach można znaleźć wzmianki, że piersi i żołądki tych ptaków były uznawane za przysmak. W rezultacie polowań populacja dodo została mocna nadwyrężona. Z kolei gniazda z pisklętami znajdujące się na obszarach wyspy, w których człowiek rzadko się pojawiał, zostały przetrzebione przez sprowadzone przez ludzi gatunki, min. szczury i świnie. Stopniowo gatunek był coraz rzadziej widziany, aż zniknął. Uważa się, że ostatniego osobnika zabito w 1662 roku.

Jednak dodo mogą zostać przywrócone do życia. W ostatnich latach różne firmy na całym świecie chcą wskrzeszać wymarłe gatunki. Najczęściej w tym kontekście wymieniany jest mamut włochaty czy wilkowór tasmański. Teraz firma Colossal Laboratories & Biosciences wywołała dyskusję z powodu planów ożywienia wymarłego ptaka dodo.

W 2022 r. zespół z Uniwersytetu Kalifornijskiego, kierowany przez prof. Beth Shapiro, odczytał genom dodo. To zmieniło całą sytuację. Z zachowanych szczątków dodo udało się odzyskać materiał genetyczny, co pozwoliło na jego szczegółową analizę. Jednak odczytanie genomu nie oznacza, że naukowcom uda się wskrzesić wymarły gatunek. Wszystko ze względu na zawiłości ptasiej reprodukcji.

Naprawić winy

Naukowcy z Colossal Laboratories & Biosciences nakreślili „mapę drogową” przywrócenia dodo do życia. Zaczęli od znalezienia najbliższego żyjącego „krewnego” dodo, czyli gołębia nikobarskiego (nikobarczyk zwyczajny, Caloenas nicobarica). Teraz przed nimi porównanie materiału genetycznego obu gatunków, aby ustalić, co sprawia, że „dodo to dodo”. Dalszy plan zakłada skorzystanie z techniki edycji genów CRISPR-Cas9 i modyfikowanie genomu gołębia, by uzyskać cechy dodo. Jednak ptak „odtworzony” w ten sposób nie byłby dodo, idealną kopią wymarłego zwierzęcia, ale hybrydą przypominającą swojego przodka.

Colossal Laboratories & Biosciences rozpoczęła już projekty ożywienia mamuta włochatego i wilka workowatego. Ale dodo byłby jego pierwszym ptakiem, co jest znaczące, ponieważ oznacza zmianę stosowanych metod. W przypadku ssaków technika wymaga wszczepienia specjalnie przygotowanego materiału genetycznego do układu rozrodczego żyjącego krewnego gatunku. Jeśli chodzi o mamuta, to w grę wchodzą słonie. W praktyce może to zająć wiele ciąż, aby stworzyć zdolne do życia potomstwo. Wykonanie tej samej techniki na ptaku składającym jaja powinno być mniej stresujące dla dawcy, ale będzie to niezwykle trudne technicznie i do tej pory nikomu się to nie udało.

Mimo tych problemów wydaje się, że na razie projekt idzie pełną parą, ponieważ otrzymał 150 milionów dolarów dofinansowania. A nie jest to ich pierwszy zastrzyk finansowy.

Czy ma to sens?

Plany wskrzeszenie dodo wywołały dyskusję w środowisku naukowym. Jednym z najczęstszych argumentów przeciwko pomysłom przywracania do życia wymarłych gatunków jest taki, że lepiej byłoby skupić się i wydać te pieniądze na ochronę jeszcze żyjących, ale zagrożonych gatunków.

Z kolei przedstawiciele firmy oświadczyli, że ich praca może pomóc w ochronie rzadkich gatunków, które jeszcze nie wyginęły. Dodali, że opracowane przez nich techniki pozwolą naukowcom dostrzec i zachować kluczowe cechy istniejących gatunków, które mogą być niezbędne, aby pomóc im przystosować się do zmieniającego się klimatu.

 

Źródło: Science Alert, IFLScience, fot. Frederick William Frohawk, Public domain, via Wikimedia Commons