Kawa jest jednym z najpopularniejszych napojów na świecie, ale jej nadmierne spożycie może wpływać na zdrowie mózgu – sugerują nowe badania. Wynika z nich, że spożywanie dużych ilości kawy może wiązać się w dłuższej perspektywie z mniejszą objętością mózgu i zwiększonym ryzykiem rozwoju demencji.
W ostatnich latach ukazało się wiele badań dotyczących prozdrowotnych właściwości kawy. Naukowcy z różnych instytucji wykazali, że kawa może pomóc w odchudzaniu, stymulując brunatną tkankę tłuszczową, która uaktywnia zwiększone spalanie kalorii. Może też korzystnie wpływać na serce, czy zmniejszać ryzyko rozwoju chorób wątroby, ale ostatnie badania zaburzają ten obraz. Uczeni z Australii, Etiopii i Wielkiej Brytanii ustalili w nowych badaniach, które ukazały się na łamach pisma „Nutritional Neuroscience” (DOI: 10.1080/1028415X.2021.1945858), że nadmierne spożywanie czarnego naparu może wiązać się ze zmniejszeniem objętość mózgu i zwiększonym ryzykiem rozwoju demencji.
- Kawa jest jednym z najpopularniejszych napojów na świecie. Jednak biorąc pod uwagę globalną konsumpcję przekraczającą dziewięć miliardów kilogramów rocznie, niezwykle ważne jest, abyśmy zrozumieli wszelkie potencjalne konsekwencje zdrowotne jej spożycia – mówi Kitty Pham z University of South Australia.
W badaniach uczeni przeanalizowali dane z brytyjskiego Biobanku. To długofalowy projekt, w którym gromadzone są informacje na temat wielu różnych wskaźników dotyczących zdrowia i stylu życia Brytyjczyków, w tym spożycia kawy, objętości mózgu i różnorakich chorób – a także dodatkowych danych, takich jak status społeczno-ekonomiczny. Uczeni wzięli pod lupę dane dotyczące 17 702 uczestników projektu w wieku od 37 do 73 lat.
Analiza danych doprowadziła badaczy do wniosku, że ryzyko zdrowotne związane ze spożywaniem kawy uwidacznia się, gdy dana osoba wypija naprawdę spore ilości napoju. Z badań wynika, że osoby, które wypijały więcej niż sześć filiżanek kawy dziennie, miał 53 procent zwiększone ryzyko rozwoju demencji niż osoby, które piły jedną lub dwie filiżanki kawy każdego dnia.
Chociaż wiemy, że kawa wpływa na mózg na różne sposoby, poprzednie badania były niejednoznaczne, a w niektórych przypadkach sprzeczne, jeśli chodzi o jakikolwiek związek z objętością mózgu i demencją. Po uwzględnieniu zmiennych, takich jak płeć, wiek, BMI i długotrwałe choroby, naukowcy odkryli związek między piciem większej ilości kawy i mniejszą całkowitą objętością mózgu u uczestników, a także zwiększonym ryzykiem rozwoju demencji.
- To najobszerniejsza analiza badająca powiązania między spożyciem kawy, objętością mózgu, ryzykiem rozwoju demencji i ryzykiem wystąpienia udaru mózgu. Jest to również największe badanie, które uwzględnia dane z obrazowania mózgu i szeroki zakres czynników zakłócających. Biorąc pod uwagę wszystkie możliwe permutacje, konsekwentnie stwierdziliśmy, że wyższe spożycie kawy było znacząco związane ze zmniejszoną objętością mózgu. Zasadniczo picie więcej niż sześciu filiżanek kawy dziennie może narazić Cię na ryzyko chorób mózgu, takich jak demencja i udar – przyznaje Pham.
Demencja to choroba zwyrodnieniowa mózgu, która wpływa na pamięć, myślenie, zachowanie i zdolność wykonywania codziennych zadań. Powoduje obniżenie zdolności poznawczych na tyle poważne, że może uniemożliwiać samodzielne funkcjonowanie. Szacuje się, że na całym świecie na różne formy otępienia cierpi około 50 milionów ludzi. Z kolei udar mózgu to stan, w którym dopływ krwi do mózgu jest zakłócony, co powoduje uszkodzenie mózgu i utratę niektórych funkcji. Szacunki mówią, że na całym świecie co czwarta osoba dorosła w wieku powyżej 25 lat dozna udaru w ciągu swojego życia. Dane sugerują też, że tylko w tym roku 13,7 miliona ludzi dozna udaru, w wyniku czego 5,5 miliona umrze.
Choć z badania nie płyną najlepsze wiadomości dla miłośników kawy, to, jak przyznaje Elina Hyppönen z University of South Australia, chodzi o znalezienie równowagi między tym, co pijemy, a tym, co jest dobre dla naszego zdrowia. - Badania te dostarczają istotnych informacji na temat intensywnego spożywania kawy i zdrowia mózgu, ale podobnie jak w przypadku wielu innych rzeczy w życiu, kluczem jest umiar – mówi prof. Hyppönen.
- Wraz z innymi dowodami genetycznymi i randomizowanym, kontrolowanym badaniem, dane te zdecydowanie sugerują, że spożycie dużych ilości kawy może niekorzystnie wpływać na zdrowie mózgu. Chociaż dokładne mechanizmy nie są znane, jedną prostą rzeczą, którą możemy zrobić, jest utrzymywanie odpowiedniego nawodnienia i pamiętanie o piciu także wody. Typowe dzienne spożycie kawy wynosi od jednej do dwóch standardowych filiżanek. Oczywiście, chociaż jednostki mogą się różnić, kilka filiżanek kawy dziennie jest ogólnie w porządku. Jednak jeśli zauważymy, że spożycie kawy zbliża się do ponad sześciu filiżanek dziennie, nadszedł czas, abyśmy przemyśleli, jaki będzie nasz następny napój – ocenia Hyppönen.
Nie jest jasne, dlaczego tak się dzieje. Należy przeprowadzić o wiele więcej badań na temat interakcji kofeiny i kawy z komórkami w mózgu, niezależnie od tego, czy interakcje te będą pozytywne, czy negatywne.
Źródło: University of South Australia, fot. Marco Verch/ Flickr/ CC BY 2.0
