IIe gatunków drzew istnieje na Ziemi? W nowych badaniach, w których wzięło udział ponad 100 naukowców z całego świata, w tym także z Polski, oszacowano, że na Ziemi istnieje ponad 73 tys. gatunków drzew, w tym około 9200 gatunków, które nie zostały jeszcze odkryte.
Na naszej planecie może znajdować się około dziewięciu tys. gatunków drzew, które nie zostały jeszcze odkryte. Jedna trzecia z nich to gatunki rzadkie, których populacja jest mała i ograniczona do określonych obszarów. To wyniki niedawnego oszacowania bogactwa gatunkowego drzew na poziomie globalnym. Badanie zostało opublikowane w czasopiśmie „Proceedings of the National Academy of Sciences” (DOI: 10.1073/pnas.2115329119) i jest wynikiem trzyletniego międzynarodowego projektu, w którym uwzględniono około 73 tys. gatunków drzew występujących obecnie na Ziemi.
Badanie to podkreśla bogactwo ekosystemów lądowych, a jednocześnie wskazuje, że bioróżnorodność lasów jest niezwykle wrażliwa na zmiany wywołane przez człowieka – od użytkowania gruntów po kryzys klimatyczny – a gatunki rzadkie są najbardziej zagrożone.
- Szeroka wiedza na temat bogactwa i różnorodności drzew jest kluczem do zachowania stabilności i funkcjonalności ekosystemów - wyjaśnia Roberto Cazzolla Gatti z Wydziału Nauk Biologicznych, Geologicznych i Środowiskowych Uniwersytetu Bolońskiego, który jest pierwszym autorem publikacji. - Do dziś nasze dane dotyczące rozległych obszarów planety były bardzo ograniczone i oparte na obserwacjach terenowych i listach gatunków obejmujących różne obszary. Te ograniczenia były szkodliwe dla globalnego spojrzenia na ten problem -dodaje.
Jednak ustalenie, ile jest gatunków drzew na Ziemi to nie lada wyczyn. W grę wchodzi wiele czynników: niektóre związane z finansowaniem, część z nich z logistyką, inne z badaniami terenowymi, a jeszcze inne z kwestiami dotyczącymi taksonomii. Aby pokonać te przeszkody badacze zgromadzili najobszerniejsze bazy danych gatunków drzew. W ramach tej operacji mapowania zidentyfikowano około 40 milionów drzew należących do 64 tys. gatunków. Badania te zostały przeprowadzone w ramach Global Forest Biodiversity Initiative (GFBI) i wzięło w nich udział ponad 100 naukowców z całego świata, w tym także z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, Białowieskiej Stacji Geobotanicznej Uniwersytetu Warszawskiego i Instytutu Badawczego Leśnictwa w Sękocinie.
Na podstawie tych wyników badacze przeprowadzili złożone analizy statystyczne, wykorzystując sztuczną inteligencję i superkomputer z laboratorium Forest Advanced Computing and Artificial Intelligence (FACAI) Uniwersytetu Purdue w USA. Po zakończeniu tych analiz i obliczeń naukowcy oszacowali, że na naszej planecie występuje około 73 300 gatunków drzew, czyli o 14 proc. więcej niż jest obecnie znanych.
Rozległe tereny naszej planety zostały słabo poznane. Obszary na wyższych szerokościach geograficznych są lepiej zbadane i gatunki tam rosnące są dobrze znane uczonym, jednak lasy tropikalne i subtropikalne skrywają wiele tajemnic.
- Połączyliśmy poszczególne zestawy danych, pochodzące od badaczy, którzy osobiście oceniali drzewostan i mierzyli drzewa, w jeden ogromny globalny zestaw danych. Liczenie gatunków drzew na Ziemi jest jak układanka z kawałkami rozrzuconymi po całym świecie. My, Global Forest Biodiversity Initiative, rozwiązaliśmy ją wspólnie jako zespół, każdy dzieląc się własnym fragmentem – powiedział profesor Jingjing Liang, koordynator GFBI Purdue-Hub i współautor publikacji.
Zgodnie z wynikami, na naszej planecie istnieje około dziewięć tysięcy nieznanych gatunków drzew, z których 40 proc. może znajdować się w Ameryce Południowej, a dokładniej w dwóch biomach składających się na łąki i sawanny oraz wspomniane już lasy tropikalne i subtropikalne Amazonii i And. Uczeni szacują, że około trzy tys. z tych gatunków to gatunki rzadkie, endemiczne dla danego obszaru.
- Aby uzyskać wiarygodne oszacowanie bioróżnorodności, musimy zwrócić uwagę na liczbę znanych obecnie rzadkich gatunków, które zostały znalezione jeden, dwa lub trzy razy podczas pobierania próbek w terenie - wyjaśnia Cazzolla Gatti. - W istocie większość gatunków jest dość pospolita i liczna, jest kilka rzadkich, a jeszcze mniej tych, których nie znamy. Jeśli wiele gatunków zaobserwowano tylko kilka razy, to prawdopodobnie będzie wiele rzadkich gatunków, które nie zaobserwowano dotychczas w ogóle – dodaje.
Naukowcy zastosowali to podejście do dostępnych baz danych, zarówno w skali kontynentalnej, jak i globalnej. Dzięki temu oszacowali liczbę nieznanych gatunków drzew i zidentyfikowali obszary świata, w których mogą zostać odkryte. Badania te pokazały, że większość nieodkrytych gatunków jest prawdopodobnie rzadka, o bardzo małych populacjach i ograniczonym rozmieszczeniu przestrzennym.
To sprawia, że nieodkryte gatunki są szczególnie podatne na zakłócenia spowodowane przez człowieka, takie jak wylesianie i zmiany klimatyczne. - Wyniki te podkreślają podatność globalnej bioróżnorodności lasów na zmiany antropogeniczne, w szczególności użytkowanie gruntów i klimat - mówi Peter B. Reich z University of Minnesota i współautor opracowania. - Poprzez ustalenie ilościowego punktu odniesienia, badanie to może przyczynić się do wysiłków na rzecz ochrony drzew i lasów oraz przyszłego odkrywania nowych drzew i powiązanych gatunków w niektórych częściach świata – dodaje.
Źródło: University of Michigan, University of Bologna
