Nowe dowody archeologiczne sugerują, że mieszkańcy Ameryki Północnej używali tytoniu od co najmniej 12 300 lat. To odkrycie przesuwa datę kulturowej adopcji rośliny o około 9 tys. lat, co wskazuje, że mogła być używana przez najwcześniejszych mieszkańców kontynentu.
Wykopaliska na Wielkiej Pustyni Słonej w stanie Utah w USA ujawniły cztery zwęglone nasiona dzikich roślin tytoniu. Nasiona znaleziono w małym palenisku i jak twierdzą naukowcy, stanowią one najwcześniejszy przykład użytkowania tytoniu przez ludzi. Odkrycie to wskazuje, że ludzie używali tytoniu prawie 9 tys. wcześniej niż dotychczas sądzono.
Opis znaleziska oraz wyniki badań zwęglonych nasion ukazał się na łamach pisma „Nature Human Behaviour” (DOI: 10.1038/s41562-021-01202-9).
Pochodzący z kontynentu amerykańskiego tytoń jest obecnie uprawiany i spożywany na skalę przemysłową na całym świecie. Jak dotąd, najwcześniejszy przykład użycia te rośliny pochodził sprzed około 3300 lat. Jej ślady znaleziono na pradawnych fajkach odkrytych w południowo-wschodnich Stanach Zjednoczonych, co wskazywało na duże znaczenie społeczne oraz kulturalne rośliny wśród starożytnych rdzennych społeczności w Ameryce Północnej. Jednak autorzy nowego badania sugerują, że członkowie kultur łowiecko-zbierackich mogli używać tytoniu wiele tysiącleci wcześniej.
„Tytoń prawdopodobnie miał większy wpływ na globalne wzorce w historii niż jakakolwiek inna substancja psychoaktywna, ale to, jak głębokie są jego powiązania kulturowe, było przedmiotem szerokiego sporu” – piszą autorzy badań. Ich praca może pomóc rozstrzygnąć tę debatę.
Datowanie radiowęglowe pokazało, że palenisko, gdzie znaleziono nasiona, ma około 12 300 lat. Trzeba zaznaczyć, że w tamtych czasach tereny dzisiejszej Wielkiej Pustyni Słonej były pokryte bagnami. Przeprowadzona analiza morfologiczna nasion wskazała z kolei, że te należą do lokalnego gatunku tytoniu zwanego Nicotiana attenuata. Wokół paleniska znaleziono również groty włóczni, kości zwierząt (znaleziono łącznie około dwa tysiące kości i ich fragmentów, głównie należących do kaczek), kamienne narzędzia i pojedynczy kawałek skorupki jajka.
Jednak chociaż odkrycie to sugeruje, że tytoń był używany w pewnym stopniu ponad 12 tys. lat temu, naukowcy twierdzą, że nie jest możliwe dokładne rozpoznanie, w jaki sposób był on spożywany. Nie jest jasne, czy liście, łodygi i inne włókna roślinne były palone, czy żute lub ssane razem z nasionami. Być może odkrywały jakąś rolę w ceremoniach.
„Znalezisko rekalibruje badania nad tytoniem jako gatunkiem udomowionym i sugeruje używanie rośliny przez ludzi przed rozkwitem rolnictwa w Ameryce Północnej” – piszą autorzy badania. To, że zastosowanie tej rośliny wyprzedza rolnictwo, jest ważne i wskazuje na rangę rośliny. Pokazuje też, w jaki sposób dzikie gatunki tytoniu pomogły ukształtować starożytne kultury, które wpłynęły na późniejsze pokolenia rdzennych Amerykanów.
Dziś tytoń jest spożywany na wiele sposobów przez miliony ludzi na całym świecie. Palenie, rzucie czy ssanie to oczywiste techniki spożywania rośliny, ale były też inne sposoby. Niektóre starożytne rytuały Majów sugerują stosowanie lewatywy z płynami zawierającymi tytoń.
Źródło: Live Science, fot. Svdmolen/ Wikimedia Commons/ CC BY-SA 3.0
